Szybsze postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości

Motywy ustawodawcy

Przyjęte przez ustawodawcę korekty PrUpad, które miały na celu usprawnienie postępowania oraz zwiększenie jego przejrzystości nie korespondują jednak ze wszystkimi rozwiązaniami przyjętymi ustawą z 6.12.2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz.U. z 2019 r. poz. 55 ze zm.), która wchodzi w życie 1.7.2021 r.

Główne założenia przyświecające ustawodawcy przy projektowaniu KRZU, polegające na przyspieszeniu i usprawnienie postępowania restrukturyzacyjnych i upadłościowych, zwiększeniu ich efektywności oraz zwiększeniu stopnia wierzycieli w postępowaniach upadłościowych nie byłyby jednak możliwe do zrealizowania bez zmian procesowych przepisów PrUpad.

Rozszerzenie odesłania do KPC

Prawo upadłościowe nie reguluje w sposób kompleksowy wszystkich zagadnień związanych z procedowaniem. W zakresie nieuregulowanym w PrUpad ustawodawca odsyła do stosowania – w sposób odpowiedni – przepisów księgi pierwszej części pierwszej KPC. Konstrukcja „odpowiedniego” odesłania oznacza, że przepisy KPC stosuje się: po pierwsze, bez zmian bądź, po drugie, z odpowiednimi modyfikacjami albo – po trzecie, nie stosuje się ich w ogóle. Konieczność dokonania zmian art. 35 PrUpad wynikała przede wszystkim z przyjęcia jednolitej procedury uzupełniania braków formalnych i fiskalnych, niezależnie od tego czy wniosek został złożony przez profesjonalnego pełnomocnika. Z tego też powodu zdecydowano się na wyłączenie odpowiedniego stosowania w postępowaniu o ogłoszenie upadłości przepisów art. 130^1a KPC oraz 130² KPC.

Ustawą z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469) wprowadzono także nowe zasady dotyczące doręczeń, organizacji postępowania oraz odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. Unikatowość postępowania o ogłoszenie upadłości, które ściśle regulowane jest przez przepisy prawa upadłościowego, powoduje potrzebę wyłączenia odpowiedniego stosowania art. 139¹ KPC, art. 205¹ KPC, art. 205² KPC i art. 205⁴-205¹² KPC oraz przepisów regulujących odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych.

Obowiązujący od nie tak dawna przepis art. 458² § 1 pkt 10 KPC stanowi, że sprawami gospodarczymi są sprawy z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego. Powrót do istniejącego już wcześniej postępowania w sprawach gospodarczych w zmodyfikowanym kształcie ma na celu przyspieszenie rozpoznawania spraw gospodarczych w stosunku do spraw rozstrzyganych w „zwykłym” procesie.

Szybciej, ale czy sprawniej?

Nie da się ukryć, że szybkość postępowania stanowi istotny element również w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Niemniej mechanizmy procesowe, które mają umożliwić realizację tego celu albo już istnieją w prawie upadłościowym i są dostosowane do specyfiki postępowania (jak np. dwumiesięczny, instrukcyjny termin na rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości) albo nie pasują do tego postępowania (jak np. niedopuszczalność powództwa wzajemnego czy zmiany powództwa). Ustawa Prawo upadłościowe zawiera również autonomiczne regulacje dotyczące koncentracji materiału dowodowego odnoszące się do wymaganych od dłużnika dokumentów czy nałożenie na wierzyciela obowiązku uprawdopodobnienia we wniosku wierzytelności. Właściwe stosowanie tych przepisów zapewnia sprawne rozpoznanie wniosku przez sąd upadłościowy, który nie rozstrzyga w klasyczny sposób sporu zawisłego między uczestnikami (stronami) postępowania w zakresie istnienia wierzytelności. Z podobnych względów zdecydowano się zatem na wyłączenie stosowania art. 139¹ KPC, gdyż w postępowaniu upadłościowym nie można zastosować rygoru zawieszenia postępowania, co wypacza sens istnienia ten instytucji procesowej. Skoro postępowania upadłościowe powinno być prowadzone w celu zwiększenia możliwości odzyskania swoich należności przez uczestniczących w nim wierzycieli – wydaje się, że oczywistym jest, aby mogło ono zostać przeprowadzone możliwie szybko i efektywnie. Idea szybkości postępowania wywarła na ustawodawcy konieczność usunięcia odpowiedniego stosowania przepisu art. 139¹ KPC (doręczenia pism przez komornika), który mógłby stanowić jedynie przestrzeń do stosowania obstrukcji i wydłużenia postępowania.

Podsumowanie

Na ostateczną ocenę zmian dokonanych przez ustawodawcę zmiany trzeba jeszcze poczekać. Już teraz można jednak stwierdzić, że zaproponowane rozwiązania zdają się być odpowiedzią na rzeczywiste problemy z przeciąganiem postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości w czasie. Należy mieć zatem nadzieję, że wprowadzenie zmian w treści art. 35 PrUpad wpłynie na sprawność postępowania, jego transparentność oraz zwiększenie poziomu zaspokojenia wierzycieli – będących głównymi interesariuszami każdego postępowania upadłościowego.