Pozew po terminie
Wyrok w sprawie dotyczącej powództwa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przeciwko L.M. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną został doręczony pełnomocnikowi powoda 21.5.2020 r. Sąd odrzucił apelację wniesioną 8.6.2020 r. uznając, że środek zaskarżenia został wniesiony po terminie. Jak wyjaśniono, zgodnie z art. 15zzs ust. 1 dodanym 31.3.2020 r. do ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; dalej: KoronawirusU), w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg terminów procesowych i sądowych m.in. w postępowaniach sądowych nie rozpoczynał się, a rozpoczęty ulegał zawieszeniu. Przepis ten został uchylony 16.5.2020 r. na podstawie art. 46 pkt 20 ustawy z 14.5.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875; dalej: DziałOsłSARSCoV2U) a od 24.5.2020 r. zawieszone terminy biegły dalej. W art. 68 ust. 6 DziałOsłSARSCoV2U przewidziano bowiem, że terminy, których bieg nie rozpoczął się na podstawie art. 15zzs KoronawirusU, rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
Pytanie prawne
Rozpoznający zażalenie powoda Sąd II instancji przedstawił SN do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne: Czy termin w postępowaniu cywilnym, który nie został wstrzymany na podstawie art. 15zzs ust. 1 KoronawirusU wskutek uchylenia tego przepisu 16.5.2020 r. na mocy art. 46 pkt 20 i art. 76 DziałOsłSARSCoV2U, rozpoczynał bieg po upływie 7 dni od wejścia w życie DziałOsłSARSCoV2U?
Zdaniem Sądu II instancji z wykładni językowej wskazanych przepisów wynika, że na skutek uchylenia art. 15zzs ust. 1 KoronawirusU, od 16.5.2020 r. nie ma już podstawy wstrzymania biegu terminów w postępowaniu cywilnym. Natomiast art. 68 ust. 6 DziałOsłSARSCoV2U odracza o 7 dni początek biegu jedynie tych terminów, które uprzednio uległy wstrzymaniu. W konsekwencji należałoby przyjąć, że skoro termin do wniesienia apelacji miał rozpocząć bieg już po 16.5.2020 r. to nie ma podstawy aby przesunąć jego początek o 7 dni.
W ocenie Sądu, z uwagi na zasadę równego traktowania stron, należy jednak rozważyć też możliwość analogicznego stosowania art. 68 ust. 6 DziałOsłSARSCoV2U do terminów, których początek przypadł w okresie od 16.5.2020 r. do 23.5.2020 r. Zastosowanie odmiennej wykładni rodzi bowiem zastrzeżenia co do jej zgodności z zasadą prawa do sądu, której źródło stanowi art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Sąd podkreślił, że elementem składowym tej zasady jest m.in. standard rzetelnego ukształtowania postępowania sądowego, który oznacza, iż mechanizmy obowiązujące w postępowaniach toczących się przed sądem powinny być przewidywalne dla stron oraz mieć „spójność i wewnętrzną logikę” (zob. wyrok TK z 31.3.2005 r., SK 26/02, Legalis), a także stwarzać możliwość przystosowania się do nowego prawa w razie zmiany przepisów. W konsekwencji należałoby przyjąć, że regulacja intertemporalna DziałOsłSARSCoV2U zawiera w tym zakresie lukę aksjologiczną. To z kolei usprawiedliwia przyjęcie, że art. 68 ust. 6 DziałOsłSARSCoV2U powinien być stosowany per analogiam także do terminów, których początek przypadł po 16.5.2020 r. ale nie później niż 23.5.2020 r.
Proces legislacyjny nowelizacji
W uzasadnieniu pytania prawnego podkreślono, że proces legislacyjny dotyczący DziałOsłSARSCoV2U przebiegał wręcz błyskawicznie. W ciągu kilku dni ustawa została uchwalona, ogłoszona i weszła w życie, powodując radykalną zmianę sytuacji stron postępowań sądowych w zakresie biegu terminów, które były wstrzymane przez kilka tygodni. W ocenie Sądu taka praktyka legislacyjna uniemożliwia realne przygotowanie się do zmiany prawa. Ustawodawca mając tego świadomość przewidział przepisy przejściowe, dzięki czemu zawieszone terminy nie zaczęły biec od razu po uchyleniu art. 15zzs ust. 1 KoronawirusU. Jednak przyjęcie takiego rozwiązania jedynie w odniesieniu do zawieszonych terminów doprowadziło do powstania paradoksalnej sytuacji, w której termin rozpoczęty przed ustaniem mocy obowiązującej art. 15zzs ust. 1 KoronawirusU, ze względu na przesunięcie jego początku o 7 dni na mocy art. 68 ust. 6 DziałOsłSARSCoV2U, upływał później niż termin, którego bieg rozpoczął się tuż po uchyleniu stanu wstrzymania biegu terminów. Dlatego zdaniem Sądu brak jest podstaw do różnicowania zasad biegu terminów rozpoczynających się przed i po uchyleniu art. 15zzs ust. 1 KoronawirusU.
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy uznał jednak, że art. 68 ust. 6 DziałOsłSARSCoV2U, przewidujący rozpoczęcie biegu terminów po upływie 7 dni od wejścia w życie tej ustawy, odnosi się do terminów, które nie rozpoczęły biegu na podstawie KoronawirusU, a nie do terminów, które zgodnie z zasadami ogólnymi rozpoczynają bieg po uchyleniu tego przepisu.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
