Trudno uciec od odsetek za opóźnienia

Sąd Upadłościowo-Restrukturyzacyjny dla m.st. Warszawy rozpatrywał zażalenie syndyka na postanowienie sędziego komisarza. Uwzględnił on sprzeciw jednego z wierzycieli, spółki, w ten sposób, że na liście wierzytelności uznał dodatkowo kwotę 146 tys. zł, którą były odsetki naliczone na podstawie ustawy z 8.3.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 893; dalej: NadmOpTransHandlU). Należność główna spółki wynosiła 2,8 mln zł.

Sędzia komisarz uznał, że wierzyciel jest uprawniony do naliczania wyższych odsetek do dnia ogłoszenia upadłości i ich dochodzenia w postępowaniu upadłościowym na podstawie art. 92 ust. 1 PrUpad, który mówi, że z masy upadłości mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności należne za okres sprzed ogłoszenia upadłości.

Syndyk był innego zdania, a rozpatrując jego zażalenie, sędziowie Łukasz Grzechnik, Paweł Kłoczko i asesor Olga Nowosad powzięli co do tego wątpliwości. Zawarli je w pytaniu prawnym do SN. Źródłem wątpliwości jest lakoniczny art. 3 ust. 1 NadmOpTransHandlU, zgodnie z którym jej przepisów nie stosuje się do długów objętych postępowaniem upadłościowym i restrukturyzacyjnym. Przepis ten implementuje unijną dyrektywę w sprawie zwalczania płatności handlowych, która ma przeciwdziałać zatorom płatniczym, ale państwa członkowskie mogą wykluczyć spod jej rygorów długi będące przedmiotem upadłości restrukturyzacyjnej. Ani polski ustawodawca, ani unijny nie wskazali jednak, na czym ma polegać to wyłączenie.

Są tu trzy możliwości: zaprezentowana przez sędziego komisarza, że ustawy z 2013 r. nie stosujemy od ogłoszenia upadłości na przyszłość. Druga, że nie należy wypłacać z masy jakichkolwiek odsetek naliczanych od transakcji handlowych, a więc wyłączenie tych przepisów rozciąga się na całe postępowanie upadłościowe. I pośrednie stanowisko, że wyłączenie z art. 3 NadmOpTransHandlU pozwala uwzględniać na liście wierzytelności oraz zaspokoić z masy odsetki naliczone od transakcji handlowych, ale w wysokości przewidzianej przez ogólne przepisy, a więc wszystkich wierzycieli na równych zasadach z częściowym tylko ograniczeniem.

Ku temu ostatniemu stanowisku przychylił się SN, podejmując uchwałę, że przewidziane w art. 3 pkt. 1 NadmOpTransHandlU wyłączenie jej stosowania do długów objętych postępowaniem prowadzonym na podstawie prawa upadłościowego nie pozbawia wierzyciela uprawnienia do odsetek ustawowych za opóźnienie na zasadach ogólnych.

– Jeżeli konkretnej ustawy nie stosuje się do długów objętych postępowaniem upadłościowym, to w żaden sposób nie można uznać, że nie stosuje się do tych długów innych aktów, w tym kodeksu cywilnego. W efekcie z masy upadłości mogą być zaspokojone zobowiązania z tytułu odsetek za opóźnienie wynikających z art. 481 KC. W prawie upadłościowym wprost jest wskazana kategoria zaspokojenia odsetek i jak wskazuje praktyka, w upadłościach przedsiębiorców są to głównie odsetki od transakcji handlowych, tyle że nie w wysokości zwiększonej zgodnie z NadmOpTransHandlU, lecz wynikającej z KC – komentuje Cezary Zalewski, sędzia gospodarczy, były szef warszawskiego Sądu Upadłościowego. I dodaje: – W ten sposób w przypadku niewypłacalności odsetki za opóźnienie są w tej samej wysokości dla wszystkich wierzycieli, zarówno przedsiębiorców z tytułu transakcji handlowych, jak i dla konsumentów.

Sygnatura akt: III CZP 101/22