Trwają prace nad zmianą przepisów dotyczących umów leasingu i ubezpieczenia

Aktualny stan prawny

Zgodnie z art. 709² KC umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Konsekwentnie dla swej skuteczności wszystkie zmiany i uzupełnienia przedmiotowej umowy również wymagają jej zachowania. W praktyce obowiązujące przepisy uniemożliwiają wykorzystanie nowoczesnych form składania oświadczeń woli przewidzianych w KC w procesie zawierania umów leasingu, które zostały dopuszczone przez ustawodawcę dla innych rodzajów kontraktów. Powoduje to utrudnienie procesu zawarcia tego typu umów oraz ich obsługę.

Z uwagi na sposób sformułowania art. 815 § 1 zd. 1 KC i posłużenie się w nim pojęciem „innych pism” ubezpieczyciel nie jest uprawniony do złożenia w innej formie niż pisemna oświadczeń w przedmiocie zapytania ubezpieczającego o okoliczności istotne z punktu widzenia zawarcia umowy ubezpieczenia. W ocenie projektodawcy, mając na uwadze perspektywę rozwoju rynku ubezpieczeniowego, w praktyce jest to rozwiązanie niepraktyczne i uciążliwe dla zakładów ubezpieczeń.

Nadto, powyższe rozwiązanie przewidziane w KC jest niespójne z przepisami ustawy z 11.09.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1130; dalej: DziałUbezpReasU). W art. 43 ust. 1 zd. 1 DziałUbezpReasU przewidziano bowiem, że dokumenty związane z zawieraniem i wykonywaniem umów ubezpieczenia mogą być sporządzane w postaci elektronicznej, jeżeli będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przechowywane i zabezpieczone.

Zgodnie z obowiązującą definicją konsumenta zawartą w art. 22¹ KC jest nim osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą. W praktyce okazuje się ona być za wąska w sprawach dochodzenia roszczeń od zakładów ubezpieczeń przez poszkodowanych z tytułu wypadków komunikacyjnych lub innych beneficjentów umów odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczeń osobowych, którzy nie są stronami przedmiotowych czynności.

Projektowane zmiany

Projektodawca przewidział zmianę przewidzianej w art. 709² KC formy zawarcia umowy leasingu. Po nowelizacji będzie nią forma dokumentowa pod rygorem nieważności.

W projekcie przewidziano również zmianę formy zapytania ubezpieczyciela o okoliczności istotne z punktu widzenia zawarcia umowy ubezpieczenia, przewidzianą w art. 815 § 1 zd. 1 KC, z pisemnej na dokumentową. Planowane jest zastąpienie użytego w nim określenia „w innych pismach” sformułowaniem „w innych dokumentach”.

Formę dokumentową czynności prawnej przewiduje art. 77² KC, zgodnie z którym do jej zachowania wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Wymóg ten spełnią na przykład dokumenty sporządzone w postaci tekstowej z podpisem powielanym mechanicznie, jak również w wiadomości elektronicznej, zakończonej danymi pozwalającymi ustalić tożsamość osoby składającej oświadczenie.

Powyższe zmiany mają na celu uproszczenie i przyśpieszenie procesu zawierania oraz obsługi umowy leasingu i ubezpieczenia poprzez wykorzystanie nowoczesnych form składania oświadczeń woli, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

W projekcie przewidziano nadto rozszerzenie definicji konsumenta w sprawach z zakresu umowy ubezpieczenia również na osoby będące beneficjentami umów odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczeń osobowych. Zmiana ma na celu przyczynienie się do zwiększenia ochrony osób poszkodowanych w relacjach z ubezpieczycielami poprzez umożliwienie tym osobom zarówno formułowanie roszczeń, jak i korzystanie z przywilejów konsumenckich. Projektodawca wskazał, że w informacji NIK o wynikach kontroli ochrony praw konsumentów na rynku ubezpieczeniowym poddano pod rozwagę, aby ochroną konsumencką objęte zostały także osoby, które nie mają statusu osoby ubezpieczającej, ale są głównymi beneficjentami umowy ubezpieczenia. Podobny pogląd wyraził SN w uchwale z 9.09.2015 r., III SZP 2/15, Legalis.

Ocena projektowanej regulacji

Proponowane w projekcie zmiany zasadniczo zasługują na aprobatę. Mając na uwadze wprowadzenie przez ustawodawcę do KC formy dokumentowej wskutek nowelizacji, która weszła w życie w 2016 roku, zasadne jest dopuszczenie jej zastosowania również w zakresie umowy leasingu. Podobnie, z uwagi na uregulowania DziałUbezpReasU, w pełni celowe jest dostosowanie przepisów KC do przewidzianych w niej rozwiązań i dopuszczenie formy dokumentowej w zakresie zapytań kierowanych przez zakłady ubezpieczeń do ubezpieczających. Wreszcie, z uwagi na istniejące w praktyce wątpliwości w tym zakresie, w pełni uzasadnione jest dostosowanie obowiązującej definicji konsumenta do wymogów praktyki ubezpieczeniowej i rozciągnięcie jej również na beneficjentów umów ubezpieczenia, nie będących ich stronami. Należy jednak podkreślić, że z punktu widzenia projektowanych zmian istotną kwestią jest sposób sformułowania wprowadzających je przepisów. Dopiero wówczas będzie bowiem wiadomo, czy w pełni realizują one założenia projektodawcy.

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw pojawił się w Wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów (UD395). Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2022 r.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →