Stan faktyczny
ZUS stwierdził, że R.C. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1.1.1999 r. do 30.4.2008 r. W odwołaniu R.C. zakwestionował tę decyzję w części, w jakiej stwierdzono, że podlega on tym ubezpieczeniom w okresie innym niż od 1.12.2001 r. do 31.12.2006 r. Sąd I instancji oddalił odwołanie R.C., a Sąd II instancji utrzymał zaskarżone orzeczenie w mocy. Sądy oparły się na dowodach z zeznań świadków, zgromadzonych w sprawie dokumentach oraz wyroku SR w K. Z zaświadczenia z CEIDG wynikało, że R.C. od 1991 r. prowadził działalność w ramach spółki cywilnej P., zarejestrowanej w latach 2001-2016, z tym, że od 31.12.2006 r. zaprzestała ona wykonywania działalności. Z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego wynikało natomiast, że R.C. zgłosił się do ubezpieczeń społecznych od 1.1.1999 r. do 30.4.2008 r. jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, składał deklaracje podatkowe VAT-7 za lata 2001-2008 z tytułu prowadzenia działalności, a ponadto w tym okresie zatrudniał pracowników. Na mocy prawomocnego wyroku SR w K. R.C. został zobowiązany do zapłaty H.S. – swojemu byłemu pracownikowi zaległego wynagrodzenia za okres od 1.5.2005 r. do 30.4.2008 r. oraz ekwiwalentu za urlopy wypoczynkowe. W wyroku tym sprostowano również wydane H.S. świadectwo pracy w zakresie informacji o dacie ustania zatrudnienia przyjmując, że nastąpiło to 30.4.2008 r.
Zarzuty skargi kasacyjnej
R.C. wniósł skargę kasacyjną twierdząc, że z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sądy nie wynika, aby w spornym okresie wykonywał jakiekolwiek czynności we własnym imieniu bądź w celach zarobkowych, co wyklucza możliwość stwierdzenia, by był osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Jego zdaniem Sąd II instancji zupełnie pominął art. 2 ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168; dalej: SwobDziałGospU). Skarżący podniósł zarzut naruszenia art. 365 KPC oraz art. 366 KPC przez uznanie, że sentencja wyroku wydanego przez SR w K. jest wiążąca dla sądów orzekających w tej sprawie. W skardze kasacyjnej dowodzono, że sam fakt zatrudniania pracownika, nawet stwierdzony prawomocnym wyrokiem, jest niewystarczający do jednoznacznego przyjęcia, że R.C. prowadził w spornym okresie działalność gospodarczą. Skarżący twierdził, że działał w imieniu i na polecenie swojego brata, a nie w imieniu własnym.
SN nie prowadzi postępowania dowodowego
SN odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania uznając, że skarżący nie wykazał istnienia wskazanej przez siebie przesłanki przesądu, czyli jej oczywistej zasadności. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, jeżeli zaskarżone tą skargą orzeczenie zapadło wskutek oczywistego naruszenia prawa. Pod pojęciem tym rozumie się widoczną, bez potrzeby dokonywania pogłębionej analizy jurydycznej, sprzeczność wykładni lub stosowania prawa z jego brzmieniem albo powszechnie przyjętymi regułami interpretacji. O oczywistym naruszeniu prawa możemy mówić wówczas, gdy orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami prawa (zob. postanowienie SN z 13.3.2025 r., III USK 278/23, Legalis; postanowienie SN z 8.1.2025 r., II USK 292/24, Legalis). W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że SN jako sąd kasacyjny, nie jest sądem powszechnym III instancji, zaś skarga kasacyjna nie jest środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia sądu II instancji kończącego postępowanie w sprawie.
R.C. kwestionował ustalenia faktyczne twierdząc, że zebrane w sprawie dowody powinny doprowadzić do uchylenia decyzji ZUS. Tymczasem ocena, czy zgłoszone zarzuty są zasadne, wiąże się z przedmiotem sporu oraz ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, którymi SN jest związany. Konsekwencją ograniczeń wynikających z art. 39813 § 2 KPC jest nie tylko brak możliwości przeprowadzenia przez SN w jakimkolwiek zakresie dowodów, lecz także badanie, czy sąd II instancji nie przekroczył granic swobodnej ich oceny. W rezultacie każdy zarzut skargi kasacyjnej, który ma na celu polemikę z ustaleniami faktycznymi sądu II instancji, nawet pod pozorem kwestionowania wykładni lub niewłaściwego zastosowania określonych przepisów prawa materialnego, z uwagi na jego sprzeczność z art. 3983 § 3 KPC jest niedopuszczalny (zob. postanowienie SN z 30.1.2025 r., I CSK 2563/24, Legalis; wyrok SN z 25.6.202 r., II CSK 695/18, Legalis).
Wpis do CEIDG a faktyczne prowadzenie działalności
Zgodnie z art. 13 pkt 4 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 SysUbSpołU obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa SysUbSpołU oraz przepisów ustawy z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 236), a wcześniej SwobDziałGospU.
SN stwierdził, że ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, a więc także czy zaistniała przerwa w jej prowadzeniu, należy do sfery ustaleń faktycznych. Istnienie wpisu do CEIDG nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, jednakże wpis ten prowadzi do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność i jest zobowiązana do zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne (zob. postanowienie SN z 30.1.2025 r., III USK 32/24, Legalis; postanowienie SN z 26.11.2024 r., II USK 2/24, Legalis; wyrok SN z 20.11.2024 r., II USKP 45/23, Legalis).
W ocenie SN skarżący nie wykazał, że pomimo dokonania w 2006 r. w rejestrze przedsiębiorców CEIDG formalnego wpisu o zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, faktycznie nie prowadził działalności gospodarczej. Jak zaznaczono, o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, powodującym wyłączenie z ubezpieczenia społecznego, decyduje faktyczne zaprzestanie prowadzenia tej działalności, a nie samo złożenie do organu rentowego wniosku o wyrejestrowanie z ubezpieczenia społecznego, jeżeli działalność gospodarcza jest nadal prowadzona. Tylko w przypadku jednoczesnego dokonania zgłoszenia do ZUS i zaistnienia rzeczywistej przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej ustaje obowiązek ubezpieczenia. Decydujące znaczenie dla obowiązku ubezpieczenia ma zatem ustalenie, czy w okresie zgłaszanych przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej uległa ona faktycznemu zaprzestaniu (zob. postanowienie SN z 26.11.2024 r., II USK 2/24, Legalis). Zdaniem SN z dowodów zgromadzonych przez Sąd II instancji, szczegółowo omówionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, wynika, że R.C. co najmniej do 30.4.2008 r. działalność taką prowadził, co wiąże się z obowiązkiem zapłaty składek.
Postanowienie SN z 27.5.2025 r., III USK 360/24, Legalis
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
