Zakaz łączenia kary aresztu i kary pozbawienia wolności

Opis stanu faktycznego

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego, uchylił zaskarżony wyrok łączny i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w R. do ponownego rozpoznania.

R.C. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:

1. Sądu Rejonowego w R. z 17.8.2023 r., II K 2662/22, za przestępstwa: a) z art. 278 § 1 KK popełnione 28.4.2022 r. na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności; b) z art. 35 ust. 1a ustawy z 21.8.1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1580; dalej: OchrZwU), na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności; c) za co na podstawie art. 85 § 1 KK i art. 86 § 1 KK orzeczono karę łączną w wymiarze 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz
2. Sądu Rejonowego w R. z 6.12.2023 r., II K 845/23, za przestępstwo z art. 209 § 1a KK popełnione w okresie od 10.8.2022 r. do 16.3.2023 r. na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności.

Wyrokiem łącznym z 23.5.2024 r., II K 70/24, Sąd Rejonowy w R. na podstawie art. 569 § 1KPK w zw. z art. 85 § 1 KK w zw. z art. 85a KK i art. 86 § 1 KK połączył ww. kary pozbawienia wolności i wymierzył R.C. karę łączną roku pozbawienia wolności. W wyroku orzekł, że w pozostałych niepołączonych częściach wyroki te podlegają odrębnemu wykonaniu. Na podstawie art. 577 KPK na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie II K 2662/22 od 24.10.2023 r. do 21.4.2024 r. oraz w sprawie II K 845/23 od 21.4.2024 r. Sąd zwolnił skazanego w całości od kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa.

Orzeczenie to, niezaskarżone przez żadną ze stron postępowania, uprawomocniło się 1.6.2024 r.

Kasację od wyroku wniósł Prokurator Generalny, zaskarżając orzeczenie w całości, na korzyść skazanego R.C.

Na zasadzie art. 523 § 1 KPK, art. 526 § 1 KPK i art. 537 § 1 i 2 KPK zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego i materialnego, a mianowicie art. 569 § 1 KPK w zw. z art. 568a § 1 pkt 2, art. 410 KPK i art. 85 § 1 KK w brzmieniu obowiązującym od 24.6.2020 r. oraz art. 86 § 1 KK przez dokonanie nieprawidłowej oceny prawomocnych wyroków skazujących R.C. i rozstrzygnięć z nimi związanych w kontekście istnienia warunków do orzeczenia w wyroku łącznym kary łącznej i w konsekwencji połączenie: kary 5 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w R. z 6.12.2023 r., II K 845/23, oraz kar – 6 miesięcy pozbawienia wolności i 3 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonych prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w R. z 17.8.2023 r., II K 2662/22, w sytuacji gdy ostatnia z tych kar – zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w R. z 1.10.2023 r., II 1 Ko 4322/23 – została na podstawie art. 2a § 1 KW zamieniona na karę 30 dni aresztu i jako kara innego rodzaju niż kara pozbawienia wolności oraz jako kara niepodlegająca łączeniu w świetle przepisów KK nie mogła stać się w myśl wymogów określonych w art. 85 § 1 KK podstawą orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności, co w konsekwencji doprowadziło do orzeczenia wobec skazanego R.C. kary łącznej pozbawienia wolności sprzecznie z dyspozycją art. 86 § 1 KK, w wysokości przewyższającej sumę rzeczywiście podlegających łączeniu jednostkowych kar pozbawienia wolności.

Podnosząc powyższy, zarzut Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku łącznego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w R. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie SN

Zdaniem SN kasacja okazała się być w sposób oczywisty zasadna, co pozwalało na rozpoznanie jej w trybie art. 535 § 5 KPK.

Słusznie skarżący wskazuje, że orzekający w przedmiocie wyroku łącznego Sąd Rejonowy w R. nie dostrzegł, że w sprawie II K 2662/22, postanowieniem z 1.10.2023 r., II 1 Ko 4322/23, Sąd Rejonowy w R. na podstawie art. 2a § 1 i 4 KW w zw. z art. 119 § 1 KW i art. 19 KW stwierdził, że przypisany skazanemu R.C. w wyroku, w sprawie II K 2662/22 Sądu Rejonowego w R., czyn z art. 278 § 1 KK stanowi obecnie wykroczenie z art. 119 § 1 KW i zamienił orzeczoną za ten czyn karę 3 miesięcy pozbawienia wolności na karę 30 dni aresztu. Jednocześnie Sąd ten stwierdził, że wobec powyższego straciło moc orzeczenie o karze łącznej 8 miesięcy pozbawienia wolności zawarte w wyroku i kara ta nie podlega wykonaniu, a w jej miejsce będą wykonywane: kara 30 dni aresztu za wykroczenie z art. 119 § 1 KW oraz kara 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczona w wyroku za przestępstwo z art. 35 ust. 1a OchrZwU w sprawie II K 2662/22. Rozstrzygnięcie to uprawomocniło się 13.10.2023 r. Orzeczenie to było następstwem dokonanej 1.10.2023 r. (mocą art. 4 pkt 5 ustawy z 7.7.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2022 r. poz. 2600) zmiany treści art. 119 § 1 KW, który otrzymał brzmienie: „Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 800 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny”, na mocy której doszło do kontrawencjonalizacji czynu popełnionego przez oskarżonego.

Jak stanowi art. 85 § 1 KK w brzmieniu obowiązującym od 24.6.2020 r., jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Tym samym podstawą do wymierzenia kary łącznej są kary tego samego rodzaju albo kary różne, jednakże podlegające łączeniu w rozumieniu przepisów o karze łącznej.

Chociaż przy tym zastosowanie art. 2a § 1 KW polega jedynie na zamianie wymierzonej sprawcy kary i nie zmienia tego, że sprawca nadal pozostaje skazany za przestępstwo, a nie za wykroczenie, i w ten sposób wciąż zostaje zachowany podstawowy warunek orzeczenia kary łącznej, jakim jest istnienie realnego zbiegu przestępstw, to jednak po zamianie jednostkowej kary pozbawienia wolności na karę aresztu orzeczenie kary łącznej – w świetle art. 85 § 1 KK – nie jest w ogóle możliwe. Przepis art. 85 § 1 KK dopuszcza bowiem możliwość objęcia węzłem kary łącznej jedynie kar tego samego rodzaju albo innych podlegających łączeniu.

Tymczasem KK nie przewiduje możliwości łączenia kary aresztu i kary pozbawienia wolności, jak i nie można przyjąć, że są to kary tego samego rodzaju (por. wyrok SN z 26.6.2007 r., II KK 115/07, Legalis). Jeśli więc wyrokiem połączono karę pozbawienia wolności, orzeczoną za przestępstwo, z karą aresztu, orzeczoną za popełnienie wykroczenia, a więc kary niepodlegające łączeniu, to tym samym doszło do wydania zaskarżonego wyroku łącznego z rażącym naruszeniem przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 85 KK (por. wyrok SN z 25.11.2010 r., III KK 171/10, Legalis).

W tej sytuacji, łącząc węzłem kary łącznej następujące kary: 3 miesięcy pozbawienia wolności (nieistniejącą już, jak wykazano wyżej, w chwili orzekania) oraz 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczone w sprawie Sądu Rejonowego w R., II K 2662/22, i karę 5 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną w sprawie Sądu Rejonowego w R., II K 845/23, zamiast prawidłowo jedynie karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną w sprawie II K 2662/22, i karę 5 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną w sprawie II K 845/23, Sąd uczynił to z rażącym naruszeniem wskazanych w niniejszej kasacji przepisów prawa, albowiem wbrew zgromadzonym w sprawie dowodom błędnie ustalił, że w dacie wyrokowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego podlegała wykonaniu wobec skazanego R.C. kara jednostkowa 3 miesięcy pozbawienia wolności za przypisany temu skazanemu wyrokiem Sądu Rejonowego w R. z 17.8.2023 r. występek z art. 278 § 1 KK.

W rezultacie, orzekając karę łączną, Sąd meriti mógł ją ukształtować, zgodnie z art. 86 § 1 KK, w wymiarze od 7 do 11 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy wymierzył ją w wysokości roku pozbawienia wolności, a więc w wymiarze przekraczającym sumę kar faktycznie podlegających łączeniu.

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →