Ustawa z 9.2.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 807; dalej: ZmKSH22) wprowadza zmiany, które dotyczą: (i) wprowadzenia regulacji związanych z funkcjonowaniem grup spółek oraz (ii) regulacji dotyczących zasad zarządzania spółkami handlowymi i nadzoru nad tymi spółkami.

Grupa spółek i jej funkcjonowanie

Ustawa zmieniająca wprowadza do ustawy z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526; dalej: KSH) obszerne regulacje dotyczące zasad funkcjonowania grup kapitałowych, które ułatwiają sprawne „zarządzanie” grupą spółek przez spółkę dominującą, w związku z realizacją wspólnej strategii gospodarczej grupy (art. 212–213 KSH oraz art. 216–217 KSH.

Dotychczas, z uwagi na brak posługiwania się przez ustawodawcę pojęciem „grupy spółek”, nie istniały w KSH analogiczne regulacje.

Grupa spółek a KRS

W pierwszej kolejności wskazać należy, że uchwała o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej jest podejmowana przez zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej większością trzech czwartych głosów (art. 211 § 2 KSH), a uczestnictwo w grupie spółek jest ujawniane w rejestrze przez spółkę dominującą i spółkę zależną, co następuje przez wpisanie wzmianki do tego rejestru (art. 211 § 3 KSH).

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Wiążące polecenie spółki dominującej

Podstawową instytucją prawną, która ma zapewnić spółce dominującej sprawne zarządzanie grupą spółek, jest wiążące polecenie kierowane przez spółkę dominującą do spółki zależnej (art. 212 KSH). Zgodnie z przyjętymi regulacjami spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Art. 212 § 2 KSH określa sposób wydania wiążącego polecenia, tj. w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności, co – jak wskazuje ustawodawca w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej, dostępnym na stronie Sejmu RP – przesądza, iż wydane wiążące polecenie spółki dominującej jest czynnością prawną w świetle art. 73 § 1 KC. Polecenie należy przy tym traktować jako czynność prawną dwustronną, ponieważ do pełnego ukształtowania stosunku prawnego potrzebne jest jego przyjęcie oraz przekazanie informacji o jego przyjęciu spółce dominującej.

Art. 212 § 3 KSH określa natomiast minimalną treść wiążącego polecenia. Zdaniem ustawodawcy, spółka dominująca wydając ww. polecenie jest bowiem w stanie lepiej ocenić zdarzenia składające się na treść tego polecenia niż to by mogła uczynić spółka zależna podejmująca decyzję o wykonaniu bądź o odmowie wykonania wiążącego polecenia. W związku z tym wiążące polecenie wskazuje co najmniej:

  • oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;
  • interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną ww. polecenia;
  • spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania tego polecenia, o ile występują;
  • przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania polecenia.

Do minimalnej treści wiążącego polecenia spółki dominującej nawiązywać będzie uchwała zarządu spółki zależnej, w sytuacji, gdy spółka ta uzna za właściwe jego wykonanie (art. 213 § 2 KSH). Także w przypadku odmowy wykonania wiążącego polecenia spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek podejmuje stosowną uchwałę, a przesłanką ku temu jest okoliczność gdy wykonanie przedmiotowego polecenia doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki, zaś w przypadku spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek niebędącej spółką jednoosobową – jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że ww. polecenie jest sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat. Zgodnie z intencją ustawodawcy katalog tych przesłanek jest otwarty, a umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać dodatkowe przesłanki odmowy wykonania polecenia (art. 214 § 3 KSH).

Umowy, pisma korporacyjne i procesowe z zakresu obsługi spółki z o.o. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Zarządzanie grupą spółek

Ustawodawca przewidział – obok omówionego powyżej wiążącego polecenia – szczegółowe instytucje prawne, które mają umożliwić spółce dominującej efektywne zarządzanie grupą spółek, wśród których wskazać należy:

  • prawo dostępu do informacji spółki dominującej o spółkach zależnych (art. 216 KSH). W uzasadnieniu ustawy zmieniającej wskazano, iż wyraźna regulacja tego prawa jest konieczna w przypadku, kiedy spółka zależna jest spółką akcyjną. W przeciwnym razie, tak szeroko ujęty zakres dostępu do informacji spółki dominującej, jako akcjonariusza w spółce zależnej, byłby wykluczony w świetle art. 428 KSH;
  • prawo rady nadzorczej spółki dominującej do sprawowania stałego nadzoru nad spółkami zależnymi uczestniczącymi w grupie spółek, ale tylko w zakresie realizacji interesu grupy spółek (art. 217 § 1 KSH). Regulacja ta została uznana za koniczną i wprowadzona na zasadzie wyjątku. Co do zasady bowiem organ jednej spółki nie może ingerować w funkcjonowanie drugiej spółki, która ma własne organy, w tym także organy nadzoru;
  • prawo do przymusowego wykupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej tak zwane squeeze-out (art. 2111 KSH).

Ustanie uczestnictwa w grupie spółek

Kończąc nowy Dział IV „Grupa spółek” KSH ustawodawca wskazał tryby ustania uczestnictwa w grupie spółek. Zgodnie z art. 2115 KSH ustanie uczestnictwa w grupie spółek następuje wskutek: (i) podjęcia większością trzech czwartych głosów uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek lub (ii) przez złożenie przez spółkę dominującą spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek oświadczenia o ustaniu tego uczestnictwa.

Należy mieć na uwadze, iż – stosownie do art. 2116 § 2 KSH – przepisów KSH o spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek nie stosuje się do:

  1. spółki publicznej;
  2. spółki, która jest spółką w likwidacji i rozpoczęła podział swego majątku albo jest spółką w upadłości;
  3. spółki będącej podmiotem objętym nadzorem nad rynkiem finansowym w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z 21.7.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 660).

Etap legislacyjny

Omawiane zmiany wchodzą w życie – zgodnie z art. 37 ZmKSH22 – po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, co nastąpiło 12.4.2022 r. Tym samym wejdą one w życie 13.10.2022 r.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →