Stan faktyczny
Podatnik prowadził działalność gospodarczą związaną ze sportem od 2006 r. i wybrał opodatkowanie tej działalności 19% podatkiem liniowym. W kwietniu 2013 r. podatnik zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, a wobec jej niepodjęcia w okresie 24 miesięcy został w listopadzie 2015 r. wykreślony z CEIDG.
Podatnik wraz z małżonką złożyli wspólne zeznanie PIT-37 za rok 2014. Organ podatkowy zakwestionował to łączne rozliczenie, twierdząc, że podatnik nie miał do niego prawa, wobec czego wydał decyzję przyjmującą indywidualne rozliczenie PIT przez podatnika. Podatnik zaskarżył tę decyzję do sądu, twierdząc, że wobec zawieszenia działalności gospodarczej miał prawo do łącznego opodatkowania z żoną.
Stan prawny
Zgodnie z art. 6 ust. 8 PDOFizU, łączne opodatkowanie małżonków jest wykluczone, gdy chociażby do jednego z nich „mają zastosowanie przepisy art. 30c” PDOFizU. Art. 30c reguluje zasady opodatkowania 19% podatkiem liniowym od działalności gospodarczej, który wchodzi w grę tylko wtedy, gdy podatnik sam wybierze tę formę opodatkowania (art. 9a ust. 2 PDOFizU).
Podatnik może zawiadomić o rezygnacji z podatku liniowego „do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu” (art. 9a ust. 2a PDOFizU).
Stanowisko WSA w Poznaniu
Sąd przyznał rację podatnikowi i uchylił decyzję. Zdaniem sądu, zawarty w art. 6 ust. 8 PDOFizU zwrot „mają zastosowanie przepisy art. 30c”, jako wykluczający łączne opodatkowanie małżonków, wchodzi w grę tylko wtedy, gdy z działalności gospodarczej małżonka objętej podatkiem liniowym małżonek ten osiągnął jakikolwiek przychód. Jeśli bowiem nie osiągnął żadnego przychodu, to nie mogą znaleźć zastosowania przepisy, które określają zasady jego opodatkowania. Ważne jest to, że podatnik osiągający przychody z uprawiania sportu nawet potencjalnie nie mógł osiągnąć żadnego przychodu w 2014 r., skoro zawiesił tę działalność w kwietniu 2013 r. i do końca 2014 r. jej nie podjął. Celem art. 6 ust. 8 jest jedynie uniknięcie korzystania z dwóch przywilejów (łączne opodatkowanie z małżonkiem i stosowanie 19% stawki PIT) w tym samym czasie, a to w sytuacji podatnika nie miało przecież miejsca.
Stanowisko NSA
Sąd II instancji przyznał jednak rację organowi podatkowemu, wobec czego uchylił wyrok WSA i załatwił sprawę definitywnie, oddalając skargę podatnika. Zdaniem sądu, wyłączenie podatku liniowego na podstawie art. 6 ust. 8 PDOFizU wchodzi w grę niezależnie od tego, czy podatnik osiągnął efektywnie jakiś przychód. Przepis ten abstrahuje zupełnie od kwestii faktycznego osiągnięcia przychodów. Za utrwaloną należy uznać linię orzeczniczą, zgodnie z którą już sam wybór przez podatnika opodatkowania podatkiem liniowym przesądza o braku możliwości łącznego opodatkowania dochodów małżonków. Ustawowego określenia „mają zastosowanie przepisy art. 30c” nie można utożsamiać z terminem „uzyskiwanie przychodów”, lecz należy rozumieć szerzej – jako synonim pojęcia „podleganie unormowaniu z art. 30c”. Sąd przypomniał, że jedynie poprzednie brzmienie art. 6 ust. 8 (obowiązujące przed 2003 r.) odwoływało się do „uzyskiwania dochodów”. Tak więc zmiana tego przepisu na brzmienie obecne nie może być ignorowana.
Nie ma żadnej wątpliwości, że zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej nie jest równoznaczne z jej likwidacją i nie pozbawia osoby, która działalność zawiesiła, statusu zarówno przedsiębiorcy jak i podatnika PIT, który dokonał wyboru określonej formy rozliczenia podatku. Tak więc już sam wybór podatku liniowego przesądza o braku możliwości wspólnego rozliczenia podatku z małżonkiem.
Sąd dodał, że wybór sposobu opodatkowania powinien być dokonywany z należytą starannością i rozwagą. Podatnik powinien dokonać swoistego rodzaju kalkulacji, który system będzie dla niego korzystniejszy, gdyż to on ponosi ryzyko takiego a nie innego wyboru.
Opisywana tu sytuacja może obecnie – ze względu na osłabienie dynamiki gospodarczej przez pandemię COVID-19 – zdarzać się częściej niż przedtem, dlatego warto zapoznać się z jej rozstrzygnięciem. Jest ono, oczywiście, niekorzystne dla podatników i musimy niestety dodać, że NSA ten niekorzystny pogląd wyrażał już wcześniej (w wyrokach z 8.5.2008 r. II FSK 363/07 i z 8.2.2018 r. II FSK 193/19), wobec czego należy się z tym poglądem pogodzić.
Zwróćmy zresztą uwagę na to, że przecież podatnik może zmienić wybraną formę opodatkowania i od niedawna nie musi tego robić w styczniu, bo wystarczy, że zrobi to do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z działalności gospodarczej (art. 9a ust. 2a PDOFizU). Tak więc podatnicy znajdujący się w sytuacji analogicznej do podatnika z kazusu mogą zrezygnować z podatku liniowego nawet do końca roku (pod warunkiem, że nie osiągnęli przedtem żadnego przychodu). A przecież w następnym roku do podatku liniowego można wrócić. Tak więc sytuacja podatnika w opisywanym układzie nie jest beznadziejna. Trzeba tylko, jak zawsze zresztą, wykazać należytą czujność podatkową.
