Zgodnie z art. 52zf ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; dalej: PDOFizU) oraz art. 38w ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm.; dalej: PDOPrU), kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty wytworzenia albo cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn a także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o ile:
- realizują na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy;
- zostaną przekazane w okresie od dnia 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.;
- nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne;
- zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057 ze zm.; dalej: PożPubWolontU) lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy, jednostkom samorządu terytorialnego, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
Zgodnie z § 10bd rozporządzenia Ministra Finansów z 25.3.2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1696 ze zm.; dalej: WarObnVATR), do 30.6.2022 r. nieodpłatna dostawa towarów oraz nieodpłatne świadczenie usług na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy korzysta z 0% stawki VAT. Obniżoną stawkę podatku stosuje się wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 711 ze zm.; dalej: DziałLeczU) oraz jednostek samorządu terytorialnego.
To nowe preferencje podatkowe, ale pamiętać należy także o tych znanych od dawna. Przede wszystkim, chodzi o możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o odpowiednią kwotę, nie większą jednak niż 10% dochodu (art. 18 ust. 1 pkt 2 PDOPrU) lub 6% dochodu (art. 26 ust. 1 pkt 9 PDOFizU), przy spełnieniu warunków określonych w tych przepisach. Ww. przepisy określają ramy preferencji podatkowych związanych z pomocą ofiarom wojny na Ukrainie. Nie każda pomoc w tych ramach się zmieści.
Przykład z życia: żywność, środki higieniczne i zakwaterowanie
Podatnik działający w formie spółki z o.o. prowadzi placówkę hotelowo-sanatoryjną w nadmorskiej miejscowości uzdrowiskowej. Podatnik postanowił wesprzeć społeczność ukraińską przebywającą czasowo w miejscowości, w której zlokalizowany jest budynek sanatorium. Przekazuje więc bezpośrednio uchodźcom z Ukrainy nieodpłatnie żywność nabywaną pierwotnie na potrzeby restauracji sanatoryjnej, a także inne artykuły pierwszej potrzeby (m.in. odzież, środki higieniczne), nabywane specjalnie na ten cel.
Podatnik rozważa też udostępnienie uchodźcom części lokali w jednym ze skrzydeł budynku sanatoryjnego do celów mieszkaniowych. Wymagać to będzie jednak dokonania niewielkiego remontu budynku i dostosowania go do potrzeb mieszkańców (trzeba m.in. odmalować ściany, wymienić sanitariaty i wyposażyć pomieszczenia w łóżka).
Komentarz
Podstawowa zasada wynikająca z ww. przepisów przewiduje, że z preferencji podatkowych korzysta wsparcie zinstytucjonalizowane. Brak podatkowych zachęt w przypadku bezpośredniego wspierania potrzebujących osób fizycznych. Przekazanie żywności bezpośrednio nie będzie więc wiązało się z możliwością zaliczenia wydatków w KUP (na podstawie ww. przepisów) ani odliczeniem ich od dochodu. Co więcej, teoretycznie może też rodzić niekorzystne skutki w VAT. Darowizny podlegają VAT, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów (art. 7 ust. 2 pkt 2 VATU).
Tu sytuacja będzie jednak szczególna. Jeśli chodzi o „podstawową” żywność, wskazaną w załączniku 10 do VATU, od 1.2.2022 r. obowiązuje 0% stawka VAT. Może to negatywne skutki (czasowo) zminimalizować. Dodatkowo pamiętać należy także, że darowizna środków spożywczych może korzystać ze zwolnienia z VAT z prawem do odliczenia (art. 43 ust. 1 pkt 16 oraz art. 86 ust. 8 pkt 3 VATU). O ile są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu PożPubWolontU, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizacje. Jeśli więc podatnik nie mógłby skorzystać z 0% stawki VAT, powinien rozważyć przekazywanie żywności tego rodzaju organizacji. Da to też szansę na zaliczenie wydatku do KUP oraz odliczenie od dochodu (jeśli celem działania OPP jest np. pomoc ofiarom wojen w kraju i za granicą).
Podobna reguła na gruncie PDOPrU dotyczy przekazywanych nieodpłatnie środków higienicznych i odzieży. Różnica dotyczy VAT. Po pierwsze – nie ma tu czasowego stosowania 0% stawki VAT.
Po drugie – w odróżnieniu od żywności nabytej do celów działania restauracji, środki higieniczne i odzież zostały nabyte „specjalnie” do celów wsparcia uchodźców. Zdaniem organów podatkowych, może to oznaczać brak związku poniesionego wydatku z działalnością opodatkowaną podatnika. Więc brak prawa do odliczenia podatku naliczonego na nabyciu, przy jednoczesnym braku konieczności naliczenia na darowiźnie. Przyjmując taką interpretację (z którą autor jednak się nie zgadza), podatnik nie osiągnie preferencji w VAT. Jednak przekazanie odzieży w sposób zinstytucjonalizowany dałoby możliwość zaliczenia wydatku w KUP (oraz odliczenia od dochodu).
Wydatki na remont budynku sanatorium mogą zostać zaliczone w KUP na zasadach ogólnych przy założeniu, że będą (docelowo) służyć osiągnięciu przychodu przez podatnika. Podatnik nie dokonuje tu żadnej darowizny. Nie zamyka to jednak dyskusji o omawianych preferencjach podatkowych. Prowadząc sanatorium, podatnik zapewne posiada status podmiotu leczniczego w rozumieniu ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 633 ze zm.; dalej: DziałLeczU) prowadzącego działalność leczniczą. Sam więc może stać się „instytucją”, o której mowa w ww. przepisach. Jeśli więc podatnik będzie prowadził działalność przeciwdziałającą skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy (a zakwaterowanie uchodźców z Ukrainy bez wątpienia spełni te kryterium), nie powinno być przeszkód przed korzystaniem z preferencji podatkowych przez darczyńców ofiarujących wsparcie w remoncie na rzecz podatnika. W konsekwencji, przykładowo lokalny przedsiębiorca przekazujący podatnikowi meble, będzie mógł więc zaliczyć wydatki na ich nabycie do swoich KUP. Podatnik skorzysta, bo zgodnie z art. 38x PDOPrU, do przychodów podatnika nie zalicza się wartości tego rodzaju darowizn, otrzymanych w okresie od 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
