Na pewno można. Nie zmienia to jednak faktu, że przepisy ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm., dalej jako: VATU) w ostatnich miesiącach zmieniały się wielokrotnie. I były to zmiany istotne, wprowadzające częstokroć zupełnie nowe rozwiązania. Do tego pojawiło się równie wiele nowych przepisów wykonawczych.
Te względnie nowe instytucje krzyżują się ze sobą nie tylko w akademickich przykładach serwowanych na szkoleniach podatkowych. Ale także w tzw. realnym życiu. Dobrym przykładem są wątpliwości pewnego podatnika, rozstrzygnięte w interpretacji Dyrektora KIS.
Czego dotyczyła sprawa?
Podatnik sprzedaje towary i usługi na stacjach paliw. Każda sprzedaż potwierdzana jest paragonem fiskalnym lub fakturą – w zależności od statusu klienta (trudno weryfikowalnym). Podatnik używa kas online, które mają funkcjonalność drukowania NIP na paragonie fiskalnym.
Podatnik uruchomił program lojalnościowy skierowany do małych i średnich przedsiębiorców, którzy po spełnieniu określonych warunków otrzymują rabat gotówkowy. Warunki programu nie zobowiązują klienta do zakupu określonej ilości towarów i usług. Ilość warunkuje tylko i wyłącznie otrzymanie przez klienta odpowiedniego rabatu według ustalonych progów.
Klient kupując towary i usług na stacji paliw dokonuje płatności za zakupione towary i usługi na stacji i otrzymuje paragon fiskalny z NIP potwierdzający transakcję albo fakturę. W przypadku, jeśli klient otrzymywał paragony fiskalne z NIP o wartości powyżej 450 zł może też otrzymać fakturę zbiorczą (na swoje żądanie). Zdarza się, że faktura zbiorcza do paragonów powyżej 450 zł odnosi się do zakupów towarów z załącznika nr 15 VATU (np. paliwa silnikowe) a jej wartość brutto przekracza kwotę 15 tys. zł. Pytanie brzmi: czy taka faktura powinna być oznaczana dopiskiem „mechanizm podzielonej płatności”.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS w interpretacji z 24.11.2020 r., 0114-KDIP1-1.4012.496.2020.1.AKA specjalnie się nad sytuacją nie rozczulał. Bez przeprowadzania szczególnie wyrafinowanych wywodów uznał, że obligatoryjny mechanizm podzielonej płatności obowiązuje przy regulowaniu należności z faktury opiewającej na kwotę przekraczającą 15 000 zł (lub jej równowartości) dokumentującej transakcję, której przedmiotem są towary lub usługi wskazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
W analizowanym przypadku przepis art. 106e ust. 1 pkt 18a VATU nie znajdzie jednak zastosowania. Faktura zbiorcza zostanie bowiem wystawiona do paragonów fiskalnych, które dokumentują pojedyncze transakcje i które zostały już opłacone (uregulowane) w dniu sprzedaży.
Rozstrzygnięcie fiskusa jest racjonalne. Mechanizm podzielonej płatności ma zastosowanie tylko do sprzedaży w obrocie profesjonalnym (B2B). Wówczas bowiem sprzedaż jest potwierdzana fakturą i taka faktura jest jedyną podstawą do dokonania płatności należności z niej wynikających. W związku z tym, tylko w takiej sytuacji możliwy jest do spełnienia wyrażony w przepisach obowiązek uiszczenia zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności.
W przypadku będącym przedmiotem zapytania mamy do czynienia „raczej” ze sprzedażą konsumencką, skoro dokumentowana jest ona paragonami fiskalnymi (mimo, że z numerem NIP nabywcy) – zwłaszcza, że paragony wystawiane są na kwoty wyższe niż 450 PLN. Odpadają więc niczym z opery mydlanej rozważania o tym, czy paragon z NIP do 450 PLN jest fakturą (szerzej: Objaśnienia podatkowe: paragon z NIP do 450 PLN jest fakturą uproszczoną, Legalis). Oczywiście, podmioty takie mają prawo do wystąpienia do sprzedawcy z żądaniem wystawienia faktury VAT przy założeniu, że zwrócą dostawcy paragony. Tylko wyjątkowo, wystawienie faktury VAT do sprzedaży zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej może mieć bowiem miejsce bez zwrotu paragonu fiskalnego (zob. interpretacja Dyrektora KIS z 22.6.2020 r., 0113-KDIPT1-3.4012.248.2020.2.JM).
Niemniej, faktura zbiorcza wystawiona do paragonów fiskalnych z NIP nie jest dokumentem, z którego wynika kwota jakichkolwiek należności do zapłaty. Potwierdza ona jedynie szereg pojedynczych transakcji udokumentowanych paragonem fiskalnym i już zapłaconych. Oczywiście, nie przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Oznaczenie faktury dopiskiem mogłoby sugerować, że podatnik powinien zwrócić kontrahentom pobrane kwoty i oczekiwać ponownego ich wpłacenia – w dodatku w sposób podzielony. To nie dość, że bez sensu to jeszcze sprzeczne z ideą MPP. Zatem możliwe są w obrocie gospodarczym faktury dotyczące towarów i usług z załącznika 15 do VATU i wystawione na kwotę powyżej 15.000 PLN, których nie należy oznaczać dopiskiem zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a VATU.
Pytanie tylko, czy ww. historia broni się, gdy o paragon z NIP powyżej 450 PLN poprosi nabywca będący podatnikiem VAT (ale z jakiegoś względu nie prosi on od razu o fakturę). Wydaje się, że tak. Nie dochodzi do obejścia przepisów art. 106b ust. 5 i 6 VATU (sankcje za paragony bez NIP a później faktury do nich). A i sama płatność nie jest dokonywana na podstawie faktury zbiorczej, która pełni jedynie rolę „potwierdzenia” transakcji dokonanych (i opłaconych) już w przeszłości.
