Postępowanie przed ZUS
Decyzją z sierpnia 2020 r. Prezes ZUS umorzył postępowanie w sprawie zwolnienia z opłacenia należności z tytułu składek za kwiecień 2020 r., o jakie ubiegał się J.S. (dalej: Skarżący) i uznał, że w okresie od 15.3.2020 r. do 14.5.2020 r. Skarżący zgłosił zawieszenie działalności gospodarczej, wobec czego brak było obowiązku zapłaty składek. Z tych względów zachodziła bezprzedmiotowość postępowania w rozumieniu art. 105 § 1 KPA. Rozpoznając sprawę ponownie ZUS utrzymał ww. rozstrzygnięcie w mocy.
Skarga do sądu administracyjnego
Zaskarżając decyzję w całości, Skarżący zarzucił naruszenie: art. 31zo ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.; dalej: KoronawirusU); a także art. 77 KPA i art. 80 KPA, w uzasadnieniu wskazując, że działalność gospodarcza została odwieszona od 1.4.2020 r., wobec czego nie można uznać, że zawieszenie było skuteczne, ponieważ trwało krócej niż 30 dni. Z uwagi na tak postawione zarzuty, Skarżący wniósł o uchylenie obu decyzji.
W odpowiedzi na skargę ZUS wniósł o jej oddalenie.
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców (dalej: Rzecznik MŚP) zawiadomił o wstąpieniu do postępowania wszczętego za skargi Skarżącego. W jego ocenie zaskarżone decyzje naruszają przepisy postępowania oraz prawa materialnego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 23 ust. 1 ustawy z 6.3.2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U z 2021 r. poz. 162, dalej: PrPrzed) w zw. z art. 18c ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423, dalej: SysUbSpołU) i art. 47 ust. 2g SysUbSpołU, poprzez niezastosowanie skutkujące uznaniem, że płatnik skutecznie zawiesił działalność gospodarczą i tym samym zaistniały nowe okoliczności zobowiązujące go do złożenia deklaracji rozliczeniowych za miesiące marzec-maj 2020 r., podczas, gdy właściwe zastosowanie ww. przepisów powinno doprowadzić do wniosku, że działalność gospodarcza Skarżącego nie została zawieszona i tym samym nie zmieniła się podstawa składek za marzec-maj 2020 r. i w związku z tym Skarżący nie był zobowiązany do składania deklaracji rozliczeniowych za te miesiące, a także art. 31zq ust. 1 KoronawirusU, poprzez niewłaściwą wykładnię skutkującą uznaniem, że Skarżący za ww. okres, był zobowiązany przesłać deklaracje rozliczeniowe lub imienne raporty miesięczne na zasadach i w terminach określonych w SysUbSpołU, podczas, gdy był on zwolniony z obowiązku ich składania oraz art. 10 ust. 1 i 2 PrPrzed poprzez naruszenie zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów, w związku z zaniechaniem przeprowadzenia dowodów pozwalających na ustalenie rzeczywistego stanu faktycznego sprawy oraz uproszczoną ocenę materiału dowodowego wyłącznie na niekorzyść Skarżącego, przy jednoczesnym niewyjaśnieniu przyczyn niezłożenia przez niego deklaracji rozliczeniowych za marzec-maj 2020 r. Mając powyższe na względzie Rzecznik MŚP wniósł o uchylenie w całości ww. decyzji, ewentualnie o ich uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Istota sporu
W sprawie istota sporu sprowadza się do oceny, czy prawidłowo ZUS dokonał umorzenia postępowania w sprawie zwolnienia z opłacenia należności z tytułu składek za miesiąc kwiecień 2020 r. w związku z uznaniem, że od 15.3.2020 r. do 14.5.2020 r. Skarżący zgłosił zawieszenie działalności gospodarczej, wobec czego brak było obowiązku zapłaty składek za kwiecień 2020 r.
Zawieszenie działalności gospodarczej
Zgodnie z art. 31zo ust. 2 i ust. 2a KoronawirusU oraz art. 31zq ust. 3 KoronawirusU, osobie prowadzającej pozarolniczą działalność gospodarczą, o której mowa w art. 8 ust. 6 SysUbSpołU, może przysługiwać prawo do zwolnienia z opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Z kolei w myśl art. 47 ust. 2a SysUbSpołU, osoby prowadzące pozarolniczą działalność, opłacające składki wyłącznie za siebie lub osoby z nimi współpracujące, są zwolnione z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych za kolejny miesiąc, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej lub imiennym raporcie miesięcznym zadeklarowały do podstawy wymiaru składek:
- na ubezpieczenia społeczne – kwotę w wysokości najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, obowiązującej je i osoby z nimi współpracujące, zaś w przypadku osób, o których mowa w art. 18 ust. 1 PrPrzed – obowiązującej osoby z nimi współpracujące,
- na ubezpieczenie zdrowotne – kwotę w wysokości najniższej podstawy wymiaru określonej w art. 81 ust. 2 ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285), obowiązującej je i osoby z nimi współpracujące, i nie nastąpiła żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego. W zgodzie natomiast z art. 23 ust. 1 PrPrzed, przedsiębiorca wpisany do CEIDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.
W realiach niniejszej sprawy, Skarżący zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej na okres od 15.3.2020 r. do 14.5.2020 r., jednakże 13.5.2020 r. wznowił działalność z okresem wstecznym, tj. od 1.4.2020 r. Skoro więc, biorąc pod uwagę art. 23 ust. 1 PrPrzed, zawieszenie było krótsze niż 30 dni, to nie wywołało ono skutku prawnego, bowiem niewykonywanie przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej przez okres krótszy niż 30 dni nie jest kwalifikowane przez ustawodawcę jako zawieszenie jej wykonywania (wyrok WSA we Wrocławiu z 27.3.2018 r., III SA/Wr 31/18, Legalis).
Zauważyć przy tym trzeba, że w aktach sprawy znajduje się kserokopia decyzji Prezesa ZUS z listopada 2020 r., którą uchylono w trybie autokontroli wydaną wcześniej decyzję z października 2020 r. i poprzedzającą ją decyzję z sierpnia 2020 r. odmawiającą prawa do zwolnienia z zapłacenia należności z tytułu składek należnych za marzec 2020 r. i orzeczono o zwolnieniu z opłacania należności z tytułu składek za marzec 2020 r. wobec bezskuteczności zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej przez Skarżącego. Jeśli ZUS przyjął, że działalność nie została zawieszona skutecznie i tym samym podstawa wymiaru składek za marzec 2020 r. pozostała bez zmian, to te przesłanki pozostają właściwe także dla kwietnia i maja 2020 r. i również w zakresie tych miesięcy decyzje ZUS powinny zostać zmienione. W realiach niniejszej sprawy istotne jest jednak to, że w związku z przyjęciem przez ZUS zawieszenia przez Skarżącego prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 15.3.2020 r. do 14.5.2020 r., ZUS uznał, że obowiązek opłacania składek za kwiecień 2020 r. w ogóle nie powstał. Skoro jednak zawieszenie nie odniosło skutku, to obowiązek opłacania składek za sporny okres istniał, natomiast ZUS nie miał podstaw do umorzenia postępowania ze względu na jego bezprzedmiotowość.
Rozstrzygnięcie WSA w Białymstoku
Podsumowując powyższe, WSA w Białymstoku stwierdził, że w sprawie doszło do naruszenia art. 23 ust. 1 PrPrzed i jednocześnie zauważył, iż na tym etapie przedwczesne byłoby przesądzenie co do prawa Skarżącego do zwolnienia z opłacania należności z tytułu składek za kwiecień 2020 r., a tym samym rozpatrzenie części zarzutów Skarżącego i Rzecznika MŚP odwołujących się bezpośrednio do tej kwestii. Rozpoznając sprawę ponownie, ZUS powinien zastosować się do oceny wyrażonej w niniejszym orzeczeniu, przede wszystkim obowiązany jest wziąć pod uwagę bezskuteczność zawieszenia przez Skarżącego prowadzenia działalności gospodarczej, a tym samym kwestię powstania obowiązku opłacania składek za kwiecień 2020 r. Mając na uwadze powyższe, WSA w Białymstoku orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej jej wydanie decyzji pierwszej instancji, w myśl art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325).
Na tle stanu faktycznego zaistniałego w rozpatrywanej sprawie WSA w Białymstoku wypowiedział się na temat możliwości zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej i warunków, których zachowanie jest niezbędne dla jego skuteczności. W tym kontekście WSA w Białymstoku miał na uwadze w szczególności aktualną sytuację społeczno-gospodarczą związaną z trwającą pandemią COVID-19 i wprowadzone w związku z tym regulacje przewidujące zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacana składek na ubezpieczenie społeczne. W tym kontekście WSA w Białymstoku przypomniał, że dla skutecznego zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, a tym samym dla braku powstania obowiązku uiszczania ww. składek, konieczne jest – co wynika wprost z powszechnie obowiązujących przepisów – aby trwało ono minimum 30 dni. Z takim okresem zawieszenia nie mamy do czynienia w rozstrzyganej przez WSA w Białymstoku sprawie.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
