Skarga o wznowienie postępowania
NSA wyrokiem z 18.10.2018 r., I FSK 1858/16, Legalis, oddalił skargę kasacyjną Syndyka Masy Upadłościowej M. sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w K. (dalej: Spółka), wniesioną od wyroku WSA w Krakowie z 19.5.2016 r., I SA/Kr 321/16, Legalis, w sprawie ze skargi Spółki na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z 30.12.2015 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług za okresy od kwietnia do grudnia 2007 r.
Pismem z 7.6.2019 r. Spółka wniosła skargę o wznowienie postępowania z powodu nieważności postępowania w rozumieniu art. 271 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU). W uzasadnieniu skargi wskazano, że upadłość Spółki została ogłoszona 28.4.2014 r., zaś postępowanie upadłościowe zostało zakończone 4.12.2017 r. postanowieniem o jego umorzeniu. Skoro postępowanie upadłościowe przeciwko Spółce zakończyło się 4.12.2017 r., a wyrok NSA został wydany 18.10.2018 r., to zdaniem Spółki nie ulega wątpliwości, że postępowanie upadłościowe przeciwko Spółce zakończyło się przed wydaniem przez NSA Wyroku. Spółka jest od dnia zakończenia postępowania upadłościowego do dnia dzisiejszego reprezentowana przez Zarząd, w skład którego wchodzi Prezes Zarządu (…).
Ponadto wskazano, iż NSA nie doręczył Zarządowi Spółki zawiadomienia o rozprawie 18.10.2018 r., co pozbawiło Spółkę możliwości uczestniczenia w ww. rozprawie, bezpośrednio po której został wydany Wyrok.
Wznowienie postępowania
NSA rozpoczął od wskazania, że rozpatrywana skarga o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem została oparta na ustawowej podstawie wznowienia postępowania, określonej w art. 271 pkt. 2 PostAdmU, zgodnie z którą można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana, lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania. Nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu, albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowej. Niemożność działania, czyli niemożność obrony swoich praw, jest pozbawieniem możliwości podejmowania w procesie czynności procesowych, a to musi być skutkiem naruszenia przepisów prawa przez sąd w postępowaniu zakończonym orzeczeniem, którego dotyczy skarga o wznowienie.
Z kolei w myśl art. 280-282 PostAdmU rozpoznanie skargi o wznowienie postępowania następuje w dwóch etapach. W pierwszym z nich sąd bada pod względem formalnym (na posiedzeniu niejawnym) dopuszczalność skargi o wznowienie postępowania, tj. czy skarga została wniesiona w terminie oraz czy skarżący wskazał ustawową przyczynę uzasadniającą żądanie wznowienia. Na tym etapie sąd nie bada ani rzeczywistego istnienia podstawy, ani jej trafności, a jedynie fakt jej powołania. Podstawą tej oceny są twierdzenia zawarte w skardze o wznowienie postępowania. W sytuacji gdy skarga o wznowienie postępowania została wniesiona po terminie lub gdy z samego uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi, skarga jako pozbawiona ustawowych podstaw wznowienia postępowania podlega odrzuceniu (postanowienie NSA z 5.7.2012 r., I OSK 1057/12, Legalis). Gdy natomiast nie zachodzi podstawa do odrzucenia skargi o wznowienie postępowania (skarga jest dopuszczalna, została wniesiona w terminie i istnieje powoływana w niej podstawa wznowienia), rozpoczyna się drugi etap postępowania, w którym sąd rozpoznaje sprawę merytorycznie. Przedmiotem wznowionego postępowania jest ocena wpływu wskazanej podstawy wznowienia na treść poprzedniego rozstrzygnięcia. Negatywny wynik tej oceny, a więc gdy powołane podstawy wznowienia wprawdzie istnieją, ale nie pozostają w związku przyczynowym z treścią zaskarżonego rozstrzygnięcia, sprawia, że skarga o wznowienie postępowania podlega oddaleniu (postanowienie NSA z 4.9.2013 r., I FSK 1424/13, Legalis). Nadzwyczajny charakter instytucji wznowienia postępowania powoduje, iż jego przyczyny powinny być interpretowane w sposób ścisły.
Termin wniesienia skargi o wznowienie postępowania
W myśl art. 277 PostAdmU skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie trzymiesięcznym, który liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji – od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Spółka wskazała, iż o wyroku NSA dowiedziała się 10.5.2019 r., kiedy to otrzymała wiadomość mailową z Kancelarii Adwokackiej adwokata A.S., reprezentującego Syndyka w postępowaniu prowadzonym przed NSA. W tej sytuacji należało uznać, że składając skargę o wznowienie postępowania pismem z 7.6.2019 r., Spółka zachowała termin.
Prawidłowa reprezentacja spółki z o.o.
Przechodząc do merytorycznego rozpoznania sprawy NSA stwierdził, iż aby doszło do wznowienia postępowania muszą zostać spełnione trzy przesłanki:
- W sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania;
- Strona została pozbawiona możności działania bez własnej winy oraz
- Bezpośrednią i wyłączną przyczyną pozbawienia strony możności działania było naruszenie przepisów prawa (wyrok NSA z 18.4.2012 r. II OSK 49/12, Legalis).
Konieczne jest także wykazanie, że zachodzi związek przyczynowy między naruszeniem prawa procesowego a pozbawieniem strony możliwości działania.
W ocenie NSA w niniejszej sprawie nie została spełniona przesłanka naruszenia prawa. W tym kontekście NSA wskazał, iż zarówno postępowanie przed WSA w Krakowie, jak i przed NSA toczyło się na wniosek i z udziałem Syndyka, z uwagi na fakt, iż postanowieniem z 28.4.2014 r. ogłoszono upadłość Spółki obejmującą likwidację jej majątku. Ponieważ w postępowaniu przed NSA Syndyk był reprezentowany przez adwokata A.S., to zawiadomienie o wyznaczonej rozprawie zostało wysłane na adres jego Kancelarii i skutecznie doręczone 10.9.2018 r. Z akt sprawy wynika, iż pełnomocnik Syndyka nie wziął udziału w tej rozprawie oraz nie zawiadomił NSA o zmianie statusu Spółki. Wobec faktu stwierdzenia skutecznego doręczenia zawiadomienia o rozprawie ustanowionemu w sprawie pełnomocnikowi NSA nie znalazł przeszkód do rozpoznania sprawy i wydania wyroku, który wraz z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi Syndyka 27.12.2018 r.
Z pisma stanowiącego skargę o wznowienie postępowania NSA powziął wiadomość, iż postępowanie upadłościowe w stosunku do Spółki zakończyło się 4.12.2017 r. postanowieniem o umorzeniu postępowania upadłościowego. Nie ulega wątpliwości, że postępowanie upadłościowe Spółki zakończyło się przed wydaniem wyroku przez NSA, jednak nie można w tym upatrywać naruszenia prawa przez ten Sąd. Wysyłając zawiadomienie o terminie rozprawy na adres pełnomocnika Syndyka, NSA nie naruszył art. 67 § 5 PostAdmU, zgodnie z którym jeżeli ustanowiono pełnomocnika lub osobę upoważnioną do odbioru pism w postępowaniu sądowym, doręczenia należy dokonać tym osobom. Z art. 70 § 1 PostAdmU wynika ponadto, iż strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadamiać sąd o każdej zmianie miejsca zamieszkania, adresu do doręczeń, w tym adresu elektronicznego lub siedziby. Wydając wyrok 18.10.2018 r., NSA nie miał wiedzy o zakończeniu postępowania upadłościowego prowadzonego w stosunku do Spółki, gdyż nie poinformował go o tym ani Syndyk, ani jego pełnomocnik – adwokat A.S. NSA nie mógł uzyskać informacji także w inny sposób, bowiem wpis do Krajowego Rejestru Sądowego o zakończeniu postępowania upadłościowego Spółki dokonany został dopiero 14.5.2019 r.
W tak ustalonych okolicznościach NSA stwierdził, iż wydając wyrok w stosunku do Syndyka, w sytuacji gdy nie miał wiedzy, iż postępowanie upadłościowe zostało zakończone i przed tym sądem powinna występować Spółka reprezentowana przez zarząd lub ustanowionego przez ten zarząd pełnomocnika, a ponadto informacja ta nie była dostępna w KRS, to nie dopuścił się naruszenia prawa w rozumieniu art. 271 pkt. 2 PostAdmU. W świetle powyższego skargę należy uznać za niezasadną (na podstawie art. 282 § 2 PostAdmU).
Zagadnienie prawidłowej reprezentacji spółek prawa handlowego ma istotne znaczenie praktyczne, szczególnie w kontekście prowadzonych wobec nich postępowań upadłościowych, na co zwrócił uwagę NSA w analizowanym rozstrzygnięciu. W tym kontekście NSA przypomniał o obowiązkach informacyjnych ciążących na stronach postępowania, związanych ze zmianami dotyczącymi tej strony, których nie zrealizowano w rozpatrywanej sprawie.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
