• Projektowana ustawa ma na celu uregulowanie kwestii prawnych, takich jak dziedziczenie, prawo do informacji o stanie zdrowia partnera oraz wspólne rozliczenia podatkowe.
  • Projekt nie przewiduje możliwości przysposobienia dzieci przez pary pozostające w związkach partnerskich.
  • Rząd planuje, by nowe przepisy weszły w życie na początku przyszłego roku.

Cele projektowanej ustawy

Jak wynika z założeń, celem projektu jest wprowadzenie instytucji rejestrowanego związku partnerskiego do polskiego porządku prawnego i tym samym wykonanie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 12.12.2023 r., Przybyszewska i inni przeciwko Polsce, 11454/17, Legalis. ETPCz stwierdził naruszenie przez Polskę art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4.11.1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284), tj. prawa do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego. Zgodnie z orzeczeniem, Polska jest zobowiązana do zapewnienia ram prawnych umożliwiających parom tej samej płci odpowiednie uznanie i ochronę ich związku. Instytucja rejestrowanych związków partnerskich będzie dostępna dla par tej samej płci oraz dla par różnej płci.

Zakres przedmiotowy ustawy

Jako rozwiązanie problemu braku uznania i ochrony związków nieformalnych wskazuje się uchwalenie ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich. Jej projekt przedstawiła ministra do spraw równości, Katarzyna Kotula. Głównym celem projektowanej ustawy jest zapewnienie parom nie będącym w związkach małżeńskich możliwości formalnego uznania ich związku.

Projektowana ustawa ma uregulować kwestie, które dotychczas były dostępne jedynie dla małżeństw, takie jak:

  • wspólne nazwisko;
  • dziedziczenie;
  • prawo do informacji medycznych;
  • inne prawa cywilne.
Beck Akademia - praktyczne szkolenia online - sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Rejestracja związku partnerskiego

Jak przewiduje projekt, rejestrowany związek partnerski mogą zawrzeć dwie osoby pełnoletnie, stanu wolnego, niezależnie od płci.

Rejestrowany związek partnerski będzie mieć wpływ na stan cywilny osoby, w związku z tym zapewnienie o braku przeszkód do jego zawarcia składane będzie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, który oceni zdolność partnerów do zawarcia rejestrowanego związku partnerskiego i dokona wpisu do rejestru związków partnerskich.

Po rejestracji para uzyska pełne prawa wynikające z projektowanej ustawy, w tym m.in. prawo do wspólnej własności i dziedziczenia.

Majątek wspólny partnerów

Projekt zawiera również uregulowania dotyczące wspólnego majątku – z chwilą zawarcia rejestrowanego związku partnerskiego osoby wchodzące w rejestrowany związek partnerski łączyć będzie ustrój rozdzielności majątkowej.

Co istotne, osoby w rejestrowanym związku partnerskim będą mogły poprzez umowę zawartą w formie aktu notarialnego (umowa majątkowa partnerska) ustanowić wspólność majątkową (wspólność partnerską) obejmującą przedmioty majątkowe określone w tej umowie (wspólny majątek partnerski). Umowa taka może poprzedzać zawarcie rejestrowanego związku partnerskiego.

Prawa i obowiązki partnerów

Partnerzy w zarejestrowanym związku partnerskim będą mieli możliwość wspólnego rozliczania podatków oraz ubiegania się o wspólne kredyty i pożyczki. Projektowana ustawa przewiduje również prawo do uzyskiwania informacji medycznych o partnerze, co jest szczególnie istotne w przypadkach nagłych sytuacji zdrowotnych. Jednocześnie projekt nie przewiduje możliwości adopcji dzieci przez osoby pozostające w związkach partnerskich, co pozostaje kwestią kontrowersyjną i wywołującą spory.

Ustawa wprowadzająca ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich

Zarówno projektowana ustawa, jak i projekt ustawy wprowadzającej, zawierają przepisy umożliwiające wykonanie wyroku ETPCz nr 11454/17, z którego wynika obowiązek zapewnienia parom tej samej płci ochrony, która powinna obejmować aspekty materialne (alimenty, opodatkowanie, dziedziczenie), a także prawa i obowiązki w zakresie wzajemnej pomocy.

Projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich będzie zawierał przepisy nowelizujące obecnie obowiązujące przepisy ustaw w celu przyznania osobom w związkach partnerskich uprawnień w obszarze opieki zdrowotnej, zabezpieczenia społecznego, dziedziczenia i podatków.

W szczególności, ww. projekt:

  1. rozszerzy definicję osoby bliskiej w ustawie z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 581);
  2. przyzna prawo pochówku w ustawie z 31.1.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 576);
  3. umożliwi dziedziczenie ustawowe po zmarłej partnerce/zmarłym partnerze oraz zwolnienie od podatku od spadków i darowizn oraz czynności cywilnoprawnych;
  4. wprowadzi możliwość wspólnego rozliczania osób partnerskich, które zawarły umowę o wspólności majątkowej, jak również możliwość objęcia partnerki/partnera ubezpieczeniem zdrowotnym, reprezentowania partnerki/partnera przed urzędami i sądami;
  5. wprowadzi prawo do renty rodzinnej w przypadku śmierci partnerki/partnera i do zasiłku opiekuńczego w przypadku konieczności sprawowania opieki nad chorą partnerką/chorym partnerem.

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich jest obecnie przedmiotem intensywnych prac legislacyjnych. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2024 r. Rząd planuje, by nowe przepisy weszły w życie na początku przyszłego roku, co pozwoli na dostosowanie systemów prawnych i administracyjnych do nowych regulacji.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →