Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm.; dalej: PDOPrU) oraz analogicznym art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; dalej: PDOFizU), nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, z wyjątkiem wpłat na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej. Z tym że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.; dalej: VATU), przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057 ze zm.; dalej: PożPubWolontU), z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
Brak możliwości zaliczenia w KUP darowizn rekompensowany jest przez możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o odpowiednią kwotę, nie większą jednak niż 10% dochodu (art. 18 ust. 1 pkt 2 PDOPrU) lub 6% dochodu (art. 26 ust. 1 pkt 9 PDOFizU), przy spełnieniu warunków określonych w tych przepisach (m.in. odnośnie celów realizowanych w związku z przekazywaną darowizną, statusem beneficjenta oraz posiadaniem odpowiedniej dokumentacji). To zasady ogólne. Zdarzają się jednak sytuacje nadzwyczajne. O takich właśnie mowa w przepisach ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583).
Darowizna w KUP
Zgodnie z art. 52zf PDOFizU oraz analogicznym art. 38w PDOPrU, kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty wytworzenia albo cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn a także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Powinno zostać spełnione jednak kilka warunków, które można pogrupować w sposób następujący:
- celowościowy – darowizna powinna mieć miejsce na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy;
- czasowy – darowizny podlegają zaliczeniu w KUP, jeżeli zostaną przekazane w okresie od dnia 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.;
- podmiotowy – darowizny zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy, jednostkom samorządu terytorialnego, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego;
- funkcjonalny – koszty wytworzenia lub cena nabycia darowanych dóbr nie zostały do tej pory zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
Co istotne, podatnicy CIT nie mogą jednak uwzględnić wartości darowizny zaliczonej w KUP dla celów obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach, o których mowa w art. 24ca ust. 1 PDOPrU. Z kolei wartość ww. darowizn i nieodpłatnych świadczeń, o których mowa powyżej nie stanowi przychodów podlegających opodatkowaniu dla ww. podmiotów otrzymujących darowiznę (art. 52zg PDOFizU oraz art. 38x PDOPrU).
Podstawowa wątpliwość interpretacyjna w zakresie omawianego rozwiązania brzmi: czy istnieje możliwość podwójnego skorzystania z preferencji podatkowej (pierwszy raz przy okazji zaliczenia wydatku związanego z darowizną do KUP, drugi raz przy okazji odliczenia odpowiedniej kwoty od dochodu). Na pierwszy rzut oka, takie rozwiązanie wydaje się w określonych przypadkach możliwe. Zwróćmy uwagę, że zarówno w przypadku odliczenia od dochodu jak i zaliczenia w KUP, zakres podmiotowy obdarowanych instytucji w dość istotnym stopniu pokrywa się. Chodzi o organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 PożPubWolontU. Z tą różnicą, że dla podatkowego rozliczenia kosztu, równoważne organizacje powinny zostać określone w przepisach obowiązujących na terytorium Ukrainy (a nie Unii Europejskiej i EOG, jak ma to miejsce przy odliczeniu od dochodu). Oczywiście, w przypadku zaliczenia do KUP katalog jest szerszy niż przy darowiznach (obejmuje m.in. JST czy podmioty prowadzące działalność leczniczą).
Inna sprawa to wspólnota celów. W przypadku zaliczenia do KUP, chodzi o przeciwdziałanie skutkom działań wojennych w Ukrainie. W przypadku odliczenia od dochodu, powinny to być cele określone w art. 4 PożPubWolontU. Katalog tych celów jest dość rozbudowany i składa się z ponad trzydziestu pozycji. Wydaje się, że znajdziemy w nim takie, które mogą pokrywać się z przeciwdziałaniem skutkom wojny na terytorium Ukrainy. Do tej kategorii zaliczać się powinna przede wszystkim pomoc ofiarom konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą. Ale potencjalnie także m.in. działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych, działalność na rzecz integracji cudzoziemców, zadania w zakresie obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Jeżeli więc podatnik CIT przekaże np. sprzęt medyczny na rzecz organizacji pozarządowej realizującej zadania publiczne w zakresie pomocy ofiarom wojny w Ukrainie, może odliczyć od dochodu wartość sprzętu wraz z ewentualnym podatkiem VAT, którego nie mógł odliczyć (art. 18 ust. 1b PDOPrU). To może być pełna kwota podatku, jeśli uznać, że zakup w celu darowizny nie ma związku z wykonywaniem czynności opodatkowanych (art. 7 ust. 2 VATU). Dodatkowo, może zaliczyć ów wydatek do KUP. Rozliczenie darowizny poprzez pomniejszenie dochodu może mieć miejsce w deklaracji rocznej. Oczywiście, pamiętać należy o ograniczeniu wynikającym np. z art. 18 ust. 1k PDOPrU. Przepis ten wyklucza odliczenie od dochodu darowizn zaliczonych do KUP. Ale w bardzo wąskim zakresie wpłat na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej. W obliczu nadzwyczajności okoliczności oraz omawianych przepisów, nadzwyczajna preferencja wydaje się uzasadniona.
Nie będzie zaś możliwa „potrójna” preferencja, tzn. dodatkowo także odliczenie podatku naliczonego i brak obowiązku naliczenia podatku należnego. Zgodnie z § 10bd rozporządzenia Ministra Finansów z 25.3.2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1696 ze zm.; dalej: WarObnVATR), 0% stawkę VAT stosuje się wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotów leczniczych oraz jednostek samorządu terytorialnego. Nie ma w tym gronie organizacji pożytku publicznego w rozumieniu PożPubWolontU.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
