Stan faktyczny

Wnioskiem złożonym w formie elektronicznej (platforma bankowa) 19.7.2019 r. M. M. (dalej: Skarżąca) wystąpiła o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci J. M. i W. M. Pismem z 5.8.2019 r. Prezydent Miasta S. (dalej: Organ I instancji) wezwał Skarżącą do uzupełnienia danych o oświadczenie w celu ustalenia państwa właściwego do wypłaty świadczeń rodzinnych. Pismo doręczono Skarżącej w drodze tzw. doręczenia zastępczego (art. 44 ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735, dalej: KPA). Pismem z 22.5.2020 r. Skarżąca wniosła o przywrócenie terminu do dokonania czynności – złożenia oświadczenia, wskazując, że nie otrzymała awizo, że ze względu na zatrudnienie męża za granicą co roku jest sprawdzana na okoliczność korzystania ze świadczeń i że decyzja zawsze przychodziła w marcu zatem cierpliwie do tego czasu czekała. Wskazała na trudną sytuację w tym okoliczność, że jest matką ww. dzieci, zaś mąż ze względu na pandemię jest na „postojowym”. Postanowieniem z maja 2020 r. Organ I instancji odmówił przywrócenia ww. terminu.

W zażaleniu na ww. postanowienie Skarżąca wskazała, że w okresie 5-21.8.2019 r. przebywała z dziećmi na urlopie (dołączyła wyciągi z konta potwierdzające aktywność finansową we wskazanym miejscu), nie mogła odebrać żadnej korespondencji, zaś awizo w skrzynce nie było. Podkreśliła, że wniosek składała drogą elektroniczną, że Organ I instancji posiada wszystkie jej dane, które od 2008 r. są niezmienne, że podała adres przebywania pozostałych członków rodziny, wskazujące na pierwszeństwo państwa właściwego do wypłaty świadczeń. Wskazała, że cztery miesiące wcześniej (tj. w marcu 2019 r.) oraz w kwietniu 2018 r. otrzymała decyzje za wcześniejsze lata świadczeniowe, a ww. terminy – w ocenie Skarżącej – uzasadniają czas podjęcia przez nią interwencji w sprawie ustalenia etapu postępowania obecnej sprawy. Zaskarżone postanowienie zostało utrzymane przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej: SKO) w mocy, co nastąpiło na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 KPA w związku z art. 58 § 1 i 2 KPA i art. 144 KPA. Zdaniem SKO Skarżąca uchybiła terminowi do dokonania czynności i nie uprawdopodobniła braku winy w uchybieniu terminu.

Skarga do WSA w Szczecinie

Skarżąca wniosła skargę do WSA w Szczecinie, w której zaskarżyła postanowienie SKO w całości i podniosła zarzuty naruszenia przepisów postępowania, m.in.: art. 58 § 1 i 2 KPA poprzez bezpodstawne rozstrzyganie, a w konsekwencji odmowę przywrócenia terminu do dokonania czynności, podczas gdy wezwanie Organu I instancji do uzupełnienia braku formalnego wniosku należało uznać za bezskuteczne, a także art. 7 KPA, art. 77 § 1 KPA oraz art. 107 § 3 KPA, poprzez niedokładne zbadanie stanu faktycznego sprawy, co miało wpływ na odmowę przywrócenia terminu do dokonania czynności, a także niewyczerpujące uzasadnienie stanowiska w tym zakresie. Mając na uwadze ww. zarzuty, Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i poprzedzającego jego wydanie postanowienia Organu I instancji, i umorzenie postępowania, ewentualnie o uchylenie obu postanowień i zasądzenie kosztów postępowania.

Nowelizacja ustawy o e-doręczeniach od 3.7.2021 r. - w Iuscase masz to pod kontrolą! Sprawdź

Stanowisko WSA w Szczecinie

WSA w Szczecinie wskazał, że w rozpoznawanej sprawie istotne jest zagadnienie, które nie zostało przez organy obu instancji dostrzeżone, a które powoduje eliminację obu postanowień z obiegu prawnego, tj.: zagadnienie elektronicznego składania wniosków i skutków z tego płynących. W sprawie niesporne jest, że wniosek o przyznanie świadczenia wychowawczego Skarżąca złożyła 19.7.2019 r. drogą elektroniczną, w rozumieniu art. 13 ust. 5 ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2407, dalej: PomWychDzU). Zdaniem WSA w Szczecinie, skoro Skarżąca złożyła wniosek o przyznanie świadczenia wychowawczego drogą elektroniczną, to wezwanie Skarżącej dokonane w trybie art. 19 ust. 2 PomWychDzU, powinno nastąpić także za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a nie w formie pisemnej.

WSA w Szczecinie zauważył, że w sprawach z zakresu świadczeń wychowawczych, w sprawach nieuregulowanych w PomWychDzU stosuje się KPA (art. 28 PomWychDzU). Zgodnie natomiast z art. 391 § 1 KPA doręczenie (zwykłych) pism (np. wezwań, zawiadomień) następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 344), w szczególności poprzez pocztę elektroniczną, jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania spełni jeden z następujących warunków:

  1. złoży podanie w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej;
  2. wystąpi do organu administracji publicznej o takie doręczenie i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny;
  3. wyrazi zgodę na doręczanie pism w postępowaniu za pomocą tych środków i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny.

Z ww. przepisu wynika, że organ jest obowiązany doręczać pisma stronie drogą elektroniczną, jeżeli strona uprzednio złożyła organowi tą drogą podanie w formie dokumentu elektronicznego (art. 391 § 1 pkt 1 KPA).

Przenosząc powyższe na rozpatrywaną sprawę, skoro Skarżąca złożyła wniosek o przyznanie świadczenia wychowawczego drogą elektroniczną w formie dokumentu elektronicznego, Organ I instancji wszelkie wezwania powinien kierować także drogą elektroniczną, w trybie art. 19 ust. 2 PomWychDzU w zw. z art. 28 PomWychDzU i art. 391 § 1 pkt 1 KPA. Sporządzenie zaś wezwania w formie pisemnej (pismo z 5.8.2019 r.) i doręczenie go Skarżącej za pośrednictwem poczty uznać należy wadliwe i nie rodzące skutków prawnych.

Wskazać należy, że sprawa z wniosku złożonego w sposób, o którym mowa w art. 13 ust. 5 pkt 2 i 3 PomWychDzU, załatwiana jest w formie pisemnej (art. 13 ust. 15 PomWychDzU). Załatwienie sprawy (a nie rozpoznanie wniosku) następowało tylko poprzez wydanie decyzji rozstrzygającej sprawę, co do istoty lub w inny sposób (art. 104 KPA i art. 105 KPA w zw. z art. 28 PomWychDzU). W zakresie tego pisma ustawodawca wyłączył możliwość zastosowania art. 14 KPA i art. 109 § 1 KPA, regulujących możliwość doręczenia decyzji stronie za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Również w przypadku nieprawidłowo wypełnionego wniosku (braków formalnych podania, ale nie braku załączników) organ wzywa wyłącznie pisemnie osobę ubiegającą się o świadczenie wychowawcze do uzupełnienia lub poprawienia wniosku w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, pod rygorem pozostawienia bez rozpoznania (art. 19 ust. 1 ustawy PomWychDzU). Taka sytuacja nie wystąpiła w badanej sprawie, ponieważ Organ I instancji wzywał Skarżącą do złożenia dokumentów, w trybie art. 19 ust. 2 PomWychDzU (brak zastrzeżenia wezwania w formie pisemnej), a więc do złożenia innego dokumentu w rozumieniu art. 13 ust. 4 pkt 3 lit. d PomWychDzU. Wobec tego – zdaniem WSA w Szczecinie – należało uznać, że skoro Skarżąca nie została skutecznie wezwana do przedłożenia dokumentów, to nie miało miejsca uchybienie terminu do dokonania tej czynności. Nadto w aktach sprawy brak jest zawiadomienia Skarżącej o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania, co świadczy o tym, że postępowanie o przyznanie świadczenia wychowawczego jest nadal w toku. Wobec tego WSA w Szczecinie wskazał, że ani Organ I instancji, ani SKO nie dostrzegły, że czynność wezwania była wadliwa i przez to pozbawiona skutków prawnych (brak uchybionego terminu) i uznał, że odmowne postanowienie Organu I instancji zostało wydane z mającym istotny wpływ na wynik sprawy naruszeniem art. 58 KPA i art. 59 § 1 KPA, a postanowienie SKO z kwietnia 2020 r. – mającym istotny wpływ na wynik sprawy naruszeniem art. 138 § 1 pkt 1 KPA w zw. z art. 144 KPA.

Rozstrzygnięcie WSA w Szczecinie

Biorąc pod uwagę powyższe kwestie WSA w Szczecinie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325), uchylił postanowienia organów obu instancji. WSA w Szczecinie wskazał, że Organ I instancji, w ponownie prowadzonym postępowaniu, weźmie pod uwagę zaprezentowaną w niniejszym wyroku ocenę prawną i w oparciu o art. 105 § 1 KPA w zw. z art. 126 KPA, wyda postanowienie o umorzeniu postępowania wpadkowego wywołanego wnioskiem Skarżącej o przywrócenie terminu, a następnie, mając na uwadze to, że ww. postanowienie może doręczyć stronie na piśmie za pośrednictwem operatora pocztowego lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej, stosownie do art. 109 § 1 KPA w zw. z art. 126 KPA, wyjaśni w jaki sposób ww. postanowienie winno być doręczone Skarżącej. Ponadto Organ I instancji, przekaże wniosek Skarżącej z 19.7.2019 r. zgodnie z właściwością – wojewodzie, także informując o tym Skarżącą. 

W analizowanym rozstrzygnięciu WSA w Szczecinie zaprezentował stanowisko na temat m.in. zagadnienia konsekwencji, jakie powoduje elektroniczne złożenie przez stronę postępowania administracyjnego pisma (podania, wniosku) do organu, czyli za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. WSA w Szczecinie – mając na uwadze rozwiązanie przewidziane w art. 391 § 1 pkt 1 KPA – wskazał, że w takiej sytuacji organ zobowiązany jest do doręczania dalszych pism stronie drogą elektroniczną, a ponadto, iż inne postępowanie organu jest wadliwe i nie skuteczne. Innymi słowy, w takim przypadku, organ nie może sporządzić pisma w formie pisemnej i doręczyć go za pośrednictwem tradycyjnej poczty.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →