Narodowy Program Szczepień

Docenić należy, że w przedstawionym Programie, została bardzo szczegółowo opisana kwestia rodzajów szczepionek jakie zostały zakontraktowane przez polski rząd. Są to umowy na zakup łącznie 62,141 mln dawek, w tym:

Szczepionki produkowane przez firmy CureVac, Moderna i Pfizer/BioNTech to szczepionki mRNA. Zawierają one informację genetyczną w postaci mRNA, pozwalającą na produkcję w komórce wybranych białek patogenu, które następnie są prezentowane na powierzchni komórek naszemu układowi immunologicznemu. Jak zaznaczono w projekcie, mRNA nie wnika do jądra komórkowego, gdzie znajduje się DNA i nie może wpływać na genom osoby zaszczepionej. Cząsteczka RNA po wytworzeniu białka ulega szybkiej degradacji. W reakcji na szczepionkę układ immunologiczny wytwarza odpowiedź, która uniemożliwia namnażanie się wirusa i chroni przed chorobą.

Szczepionka produkowana przez Sanofi-GSK to szczepionka podjednostkowa. Takie szczepionki zawierają w składzie oczyszczone, najbardziej immunogenne białka wirusowe. Po dostaniu się do organizmu muszą dostać się do komórek prezentujących antygen, które następnie wykorzystują je do wytworzenia specyficznej odpowiedzi immunologicznej. Odpowiedź immunologiczna, skierowana przeciwko wyselekcjonowanym antygenom, wchodzącym w skład szczepionki podjednostkowej, jest bardzo swoista, jednak jej efektywność może być niższa w porównaniu ze szczepionkami nowej klasy.

Szczepionki firm AstraZeneca i Janssen Pharmaceutica NV/Johnson & Johnson to szczepionki wektorowe. Opierają się one na wektorach, którymi są aktywne wirusy zmodyfikowane w sposób minimalizujący ryzyko zakażenia. Np. mogą być to wirusy szczepionkowe, których skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzono w przeszłości lub wirusy, które nie mogą powodować choroby u człowieka. Wektory po dostaniu się do komórki człowieka są w stanie wytworzyć wybrane białka patogenu, przeciwko któremu ma być skierowana reakcja immunologiczna organizmu. Zalety szczepionek wektorowych to wywoływanie silnej odpowiedzi immunologicznej przy podaniu małej dawki, brak możliwości wywołania choroby, bezpieczeństwo i stabilność (s. 6).

Dystrybucja i logistyka będą podlegały szczególnemu nadzorowi GIF oraz ARM w celu wykluczenia ryzyka kradzieży lub fałszerstwa szczepionek. Szczepienia będą realizowane nieodpłatnie w wyznaczonych punktach szczepień. W projekcie poinformowano, że podpisano umowy z kluczowymi na rynku podmiotami, w tym z hurtowniami medycznymi zajmującymi się dystrybucją farmaceutyczną dla aptek, przychodni i szpitali (s. 13).

Szczepienia będą odbywały się etapami. W pierwszej kolejności zaszczepieni mają zostać pracownicy sektora ochrony zdrowia. Następnie będą to pensjonariusze i pracownicy domów pomocy społecznej oraz zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno- opiekuńczych i innych miejsc stacjonarnego pobytu, osoby starsze mające więcej niż 60 lat oraz służby mundurowe. W kolejnym etapie zaszczepieni zostaną pracownicy kluczowych grup zawodowych (pracownicy sektora edukacji, pracownicy sektorów infrastruktury krytycznej, transportu publicznego, urzędnicy bezpośrednio zaangażowani w zwalczanie epidemii) oraz osoby w wieku poniżej 60 roku życia z chorobami przewlekłymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Ostatni etap to szczepienia dla przedsiębiorców i pracowników sektorów zamkniętych na mocy rozporządzeń ws. ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, jak również powszechne szczepienia pozostałej części populacji dorosłej (s. 23-24). Proces szczepień oraz jego monitorowanie oparte ma być o systemy informatyczne tj. system P1 (e-skierowanie na szczepienie, e-Karta Szczepień), centralny system e-Rejestracji zintegrowany z indywidualnymi grafikami poszczególnych punktów szczepień oraz system obsługujący dystrybucję szczepionek (łańcuch od producenta do punktów szczepień).

Programowi szczepień ma towarzyszyć zmasowana kampania informacyjna. Polityka informacyjna rządu ma mieć dwa podstawowe cele. Po pierwsze – zbudowanie zaufania wobec strategii szczepień i samej szczepionki. Po drugie – zbudowanie motywacji wśród społeczeństwa do podjęcia decyzji o przystąpieniu do szczepienia (s. 25).

Przedstawiony zarys Narodowego Programu Szczepień należy ocenić pozytywnie. Szczegółowe rozwiązania w tym zakresie mają być znane po przeprowadzeniu stosownych konsultacji. Zauważyć należy także, że rząd nie zdecydował się na powszechny obowiązek szczepień na wirusa Sars-CoV-2, co może budzić uzasadnione wątpliwości.