Pojęcia „wejście w życie” i „obowiązywanie” (uchwały) są tożsame

Stan faktyczny

Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na nieruchomościach, na których znajdują się domki letniskowe lub innych nieruchomościach wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, wykorzystywanych jedynie przez część roku, położonych na terenie Gminy Wodzierady. W § 3 tej uchwały postanowiono, że wchodzi ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (…), z mocą obowiązującą 1.1.2016 r.

Prokurator Rejonowy zakwestionował ww. uchwałę w części dotyczącej § 3, zarzucając naruszenie art. 4 ust. 1 i art. 5 ustawy z 20.7.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1461 ze zm.; dalej AktyNormU). Zdaniem Prokuratora naruszenie powołanego wyżej przepisu art. 4 ust. 1 AktyNormU, wynikało z rozbieżności między postanowieniem uchwały wskazującym datę jej wejścia w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia, a tą częścią kwestionowanej uchwały, w której wskazano konkretną datę dzienną określającą początek jej obowiązywania – 1.1.2016 r. Zaskarżona uchwała budziła tym samym wątpliwości co do rzeczywistej daty jej wejścia w życie. To zaś stanowiło naruszenie zasady konstytucyjnej wynikającej z art. 2 Konstytucji RP, to jest zasady demokratycznego państwa prawnego.

W tej sytuacji Prokurator, wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w części dotyczącej jej § 3. W odpowiedzi na skargę Rada Gminy W. uznała za zasadne stanowisko Prokuratora w części dotyczącej zawartego w § 3 uchwały sformułowania „po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (…) z mocą obowiązującą””, w pozostałym zaś zakresie wniosła o oddalenie skargi.

Stanowisko WSA w Łodzi

WSA uznał skargę za zasadną. Uchwała w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na nieruchomościach, na których znajdują się domki letniskowe lub innych nieruchomościach wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, wykorzystywanych jedynie przez część roku, położonych na terenie gminy, jako skierowana do wszystkich jej mieszkańców zobowiązanych do ponoszenia tego rodzaju opłat, jest aktem prawa miejscowego. Dlatego nie ma przeszkód, aby w razie stwierdzenia naruszenia prawa — stosownie do treści art. 147 § 1 PostAdmU w zw. z art. 94 ust. 1 SamGminU – Sąd mógł stwierdzić nieważność uchwały, mimo że od daty podjęcia aktu upłynął ponad rok.

Zgodnie z art. 40 ust. 1 SamGminU, gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy, przy czym w myśl art. 18 ust. 2 pkt 8 SamGminU podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat należy do wyłącznej właściwości rady gminy, lecz tylko w granicach określonych w odrębnych ustawach. W § 3 uchwały Rada Gminy postanowiła, że wchodzi ona w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (…) z mocą obowiązującą od 1.1.2016 r.

Zdaniem Sądu takie sformułowanie, w połączeniu z faktem, że przedmiotowa uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa (…) 5.6.2015 r. (poz. 2349), oznacza, że można mieć wątpliwości czy weszła w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia, czyli z dniem 19.6.2015 r., czy też z dniem 1.1.2016 r. Należy wskazać, że początek mocy obowiązującej uchwały oznacza jej wejście w życie. W ocenie Sądu taka regulacja jest nie do pogodzenia z zasadami demokratycznego państwa prawa, gdy chodzi o przepisy prawa miejscowego. Zgodnie z art. 4 ust. 1 AktyNormU akty prawne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane są w dziennikach urzędowych i wchodzą w życie po upływie 14 dni od ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Jak stanowi jednocześnie ust. 2 tego przepisu, w uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 14 dni, a jeżeli ważny interes prawny państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia aktu w dzienniku urzędowym. Natomiast art. 5 AktyNormU stanowi, że przepisy art. 4 AktyNormU nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie.

Nie ulega wątpliwości, że § 3 kwestionowanej uchwały pozostaje w sprzeczności z powołanymi przepisami. W myśl art. 88 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa AktyNormU. Z treści powołanego art. 88 ust. 1 Konstytucji RP wynika, że data ogłoszenia przepisu prawnego, w tym m.in. uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, jest datą początkową, od której może on wejść w życie. Powtórzeniem przepisu konstytucyjnego jest art. 42 SamGminU, zgodnie z którym zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego określa przytaczana wyżej ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych aktów prawnych, a w szczególności treść cytowanego wyżej art. 4 ust. 1 AktyNormU.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd podzielił argumentację skargi, że treść § 3 kwestionowanej uchwały zawiera nie tylko wewnętrzną sprzeczność, ale także narusza art. 4 ust. 1 AktyNormU. Data wejścia w życia aktu prawa miejscowego nie może budzić wątpliwości, czy też wprowadzać w błąd, godząc jednocześnie w wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP zasadę demokratycznego państwa prawnego. W konsekwencji zaskarżoną regulację – jako sprzeczną z prawem – należało usunąć z obrotu prawnego. Pozbawienie ww. regulacji mocy prawnej oznacza, że kwestia wejście w życie uchwały będzie regulowana wprost cytowanym przepisem ustawy art. 4 ust. 1 AktyNormU (por. wyrok NSA z 6.4.2016 r., II FSK 490/14, Legalis).