Na wokandę Sądu Najwyższego trafiła sprawa związana z odwołaniem darowizny. Spór dotyczył działki, którą kobieta obdarowała swojego obecnie byłego męża, a którą to nieruchomość chciała odzyskać wskazując na możliwość przewidzianą w art. 898 § 1 KC. Według tego przepisu „darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności”. Opcja ta jest dopuszczona przepisami prawa, jeśli darczyńca nie przebaczył obdarowanemu (jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem). Co więcej, w przepisach prawa jest przewidziana możliwość, by nawet spadkobiercy darczyńcy mogli odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności, o ile darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do jej odwołania. Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Wartość darowizny doliczanej do spadku, np. działki, szacuje się według stanu z dnia darowania, a nie późniejszego przeznaczenia.
Skargę kasacyjną względem wydanego wcześniej wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu złożyła kobieta, która powołała się na potrzebę wykładni art. 899 § 3 KC. Przepis ten stanowi, że „darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego”. Istota sporu sprowadzała się zatem do kwestii, od którego momentu należy liczyć czas wskazany w przepisach. Kobieta uznała niewdzięczność obdarowanego za okoliczność, od której zależy rozpoczęcie biegu rocznego terminu do odwołania darowizny. W skardze wskazała również na błędną jej zdaniem wykładnię powołanego przepisu, wyrażającą się w przyjęciu przez sąd niższej instancji, że złożenie oświadczenia o odwołaniu darowizny przed upływem roku od uprawomocnienia się wyroku karnego uznającego obdarowanego winnym znęcania się nad darczyńcą nie jest wystarczające do dochowania terminu.
Przy rozpatrywaniu sprawy Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu nie uwzględnił wniosku byłej małżonki o zwrot działki oraz nie zobowiązał eksmałżonka do złożenia oświadczenia przywracającego powódce własność tej nieruchomości.
W postanowieniu z 7.3.2024 r., I CSK 6763/22, Legalis, SN przyznał rację pierwszej instancji. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ uznał, że „Sąd Okręgowy stwierdził jednoznacznie, że powódka nie sformułowała twierdzeń faktycznych, iż akty niewdzięczności w postaci znęcania się miały miejsce w okresie roku poprzedzającego złożenie oświadczenia o odwołaniu darowizny, a w piśmie odwołującym darowiznę powódka powołała się na fakty stwierdzone wyrokiem karnym. W tym stanie rzeczy nie można było uznać, aby skarga kasacyjna jawiła się jako zasadna, a tym bardziej, by była ona uzasadniona w sposób oczywisty i widoczny już prima vista, czego wymaga przyczyna kasacyjna (…), określona w art. 3989 § 1 pkt 4 KPC (por. postanowienia SN z 12.12.2000 r., V CKN 1780/00, Legalis; z 22.3.2001 r., V CZ 131/00, Legalis; z 15.6.2018 r., III CSK 38/18, Legalis)”.
W uzasadnieniu ustnym Sędzia Paweł Grzegorczyk wskazał m.in., że: „nie ma (…) wątpliwości, że w razie powtarzających się nagannych zachowań obdarowanego, z których każde może być traktowane jako rażąca niewdzięczność, roczny termin określony w art. 899 § 3 KC należy liczyć dla każdego z nich z osobna. Jeśli zaś zachowanie obdarowanego przybiera charakter ciągły, termin ten jest zachowany, jeśli nie upłynął rok od chwili, w której stan rażąco niewdzięcznego zachowania ustał”.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
